1933

◄ | 19. Joerhonnert | 20. Joerhonnert | 21. Joerhonnert
◄◄ | ◄ | 1929 | 1930 | 1931 | 1932 | 1933 | 1934 | 1935 | 1936 | 1937 | ► | ►►

Dës Säit befaasst sech mam Joer 1933.

Evenementer

Europa

Januar: Den António de Oliveira Salazar féiert a Portugal eng Geheimpolizei, d'PVDE (Polícia de Vigilância e Defesa do Estado) an. Méi spéit am Joer trëtt d'Verfassung vum Estado Novo a Kraaft.
10. Februar: E Gasometer explodéiert zu Neunkirchen (Saar); ronn 70 Leit stierwen, a grouss Deeler vun der Stad ginn zerstéiert.
04. Mäerz: An Éisträich léist d'Parlament sech selwer op; Ufank vum Austrofaschismus.
29. Oktober: A Spuenie gëtt déi der faschistesch Falange gegrënnt.
19. November: Bei de Parlamentswalen a Spuenie gewannen d'Rietsparteien; déi Liberal an d'Sozialisten, déi bis do un der Regierung waren, verléiere staark.
23. Dezember: Zuchaccident bei Lagny; 204 Doudeger an 120 Blesséierter.

Däitscht Räich

Bicherverbrennung 1933 am Kader vun enger "Aktion wider den undeutschen Geist".

30. Januar: Den Adolf Hitler gëtt zum däitsche Reichskanzler ernannt ("Machtergreifung").
01. Februar: De Reichstag, d'däitscht Parlament, gëtt op Wonsch vum Hitler vum President Paul von Hindenburg opgeléist.
03. Februar: Den Hitler hält seng éischt Ried virun der Reichswehr an definéiert d'Zil vu senger Aussepolitik: "Lebensraum im Osten" a récksiichtlos "Germaniséierung" vun deenen Territoiren.
04. Februar: D'Versammlungs- an d'Pressefräiheet ginn duerch Veruerdnung an Däitschland limitéiert.
27. Februar: Brand vum Reichstag; den 28. Februar gëtt an der Reichstagsbrandverordnung ë. a. d'Kommunistesch Partei verbueden.
05. Mäerz: Neiwale fir de Reichstag; d'NSDAP kritt 43 % vun de Stëmmen.
20. Mäerz: D'Konzentratiounslager Dachau gëtt opgeriicht.
23. Mäerz: Den däitsche Reichstag stëmmt fir d'Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich, dat als "Ermächtigungsgesetz" bekannt gëtt an dem Hitler erméiglecht, och ouni d'Parlament Gesetzer z'erloossen.
01. Abrëll: D'Nationalsozialisten organiséieren e Boykott vu jiddesche Geschäfter, Affekoten an Dokteren.
02. Mee: Gewerkschafte gi verbueden.
10. Mee: Zu Berlin gi Bicher vun Auteuren, déi den Nationalsozialisten net passen, verbrannt.
10. Mee: D'Deutsche Arbeitsfront gëtt gegrënnt, d'Streikrecht ofgeschaaft.
14. Oktober: De Joseph Goebbels erkläert den Austrëtt vun Däitschland aus dem Vëlkerbond.
01. Dezember: Mam Gesetz zur Sicherung der Einheit von Partei und Staat gëtt en Eeparteiesystem agefouert. All Parteien ausser der NSDAP sinn ewell verbueden.

Lëtzebuerg

15. Mäerz: D'Compagnie Luxembourgeoise de Radiodiffusion fänkt hire reegelméissege Radiosprogramm an e puer Sproochen un.

Afrika

Amerika

USA

04. Mäerz: De Franklin D. Roosevelt gëtt 32. US-President, a fänkt gläich un, säin New Deal-Programm ëmzesetzen.
05. Dezember: Duerch dat 21. Amendement vun der Verfassung vun de Vereenegte Staate gëtt dat 18. Amendement opgehuewen, an d'Prohibitioun nees ofgeschaaft.

Mëttel- a Südamerika

01. Januar: De Juan Bautista Sacasa gëtt President vun Nicaragua.

Asien

27. Mäerz: Japan erkläert säin Austrëtt aus dem Vëlkerbond.

Ozeanien & Pazifik

Arabesch Welt

Konscht a Kultur

Molerei

Literatur

Musek

Wëssenschaft an Technik

Sport

12. Februar: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp spillt zu Lyon 2:2 géint Frankräich. Déi zwéi Goler fir d'Lëtzebuerger huet de Jean Kremer geschoss^[1].
04. Juni: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert, am Kader vun der 25-Joer-Feier vun der FLF, an der Stad Lëtzebuerg 1:4 géint Frankräich. De Gol fir d'Lëtzebuerger huet de Pierre Bommertz geschoss^[2].
05. Juni: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp gewënnt, am Kader vun der 25-Joer-Feier vun der FLF, an der Stad Lëtzebuerg 3:1 géint d'Belsch. D'Goler fir d'Lëtzebuerger hunn de Joseph Walthener an de Pierre Bommertz (2) geschoss^[3].
24. September: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Neuchâtel 0:1 géint d'Schwäiz^[4].

Gebuer

03. Januar: Joseph Luzzi, lëtzebuergesche Foussballspiller.
06. Januar: Emil Steinberger, Schwäizer Kabarettist, Schrëftsteller, Regisseur a Schauspiller.
07. Januar: Richard F. Kneip, US-amerikanesche Politiker.
16. Januar: Susan Sontag, US-amerikanesch Schrëftstellerin, Essayistin a Publizistin.
16. Januar: Roger Ludwig, lëtzebuergesche Vëlossportler.
17. Januar: Dalida, Schlagersängerin a Schauspillerin.
18. Januar: John Boorman, brittesche Regisseur, Dréibuchauteur a Produzent.
20. Januar: Jean-Antoine Injalbert, franséische Sculpteur.
21. Januar: Habib Thiam, senegaleesesche Politiker.
24. Januar: Liliane Thorn-Petit, lëtzebuergesch Journalistin a Publizistin.
25. Januar: Corazón Aquino, philippinnesch Presidentin.
28. Januar: António Cardoso e Cunha, portugisesche Politiker.
28. Januar: Susan Sontag, US-amerikanesch Schrëftstellerin.
29. Januar: Sacha Distel, franséische Chansonnier a Komponist.
05. Februar: Henri Klees, lëtzebuergesche Sproochwëssenschaftler.
09. Februar: Hiroki Kōsai, japaneschen Astronom.
12. Februar: Costa-Gavras, griichesch-franséische Regisseur.
13. Februar: Kim Novak, US-amerikanesch Filmschauspillerin.
13. Februar: Mario Caiano, italieenesche Filmregisseur.
13. Februar: Emanuel Ungaro, franséische Moudendesigner.
17. Februar: Alain Schaack, lëtzebuergesche Politiker.
18. Februar: Yoko Ono, japanesch-amerikanesche Kënschtlerin a Sängerin.
18. Februar: René Grün, lëtzebuergesche Boxer.
18. Februar: Mary Ure, schottesch Schauspillerin.
20. Februar: Bonifatius Stirnberg, däitsche Sculpteur.
21. Februar: Nina Simone, Jazz- a Bluessängerin, Pianistin a Songschreiwerin.
21. Februar: Bob Rafelson, US-amerikanesche Filmregisseur
22. Februar: Christopher Ondaatje, brittesch-kanadesche Schrëftsteller a fréieren Entreprener.
24. Februar: Judah Folkman, amerikaneschen Zellbiolog a Medezinner.
01. Mäerz: Roger Manderscheid, lëtzebuergesche Schrëftsteller.
03. Mäerz: Willy Allamano, lëtzebuergeschen Auteur deen iwwer Biergbau schreift.
03. Mäerz: Alfredo Landa, spuenesche Schauspiller.
03. Mäerz: Tomás Milián, kubanesche Schauspiller.
04. Mäerz: Elsy Jacobs, lëtzebuergesch Vëlossportlerin.
11. Mäerz: Fathi Arafat, palestinensesche Politiker.
11. Mäerz: Sandra Milo, italieenesch Schauspillerin.
14. Mäerz: Michael Caine, brittesche Schauspiller.
14. Mäerz: Quincy Jones, US-amerikanesche Musek-, Tëlees- a Filmproduzent a Museker.
15. Mäerz: Philippe de Broca, franséische Filmregisseur.
15. Mäerz: Ruth Bader Ginsburg, US-amerikanesch Juristin.
19. Mäerz: Philip Roth, US-amerikanesche Schrëftsteller.
20. Mäerz: Nic Joosen, belsch Molerin a Sculptrice.
20. Mäerz: Michael Pfleghar, däitsche Filmregisseur.
20. Mäerz: Renato Salvatori, italieenesche Schauspiller.
22. Mäerz: May Britt, schweedesch Schauspillerin.
22. Mäerz: Michel Hidalgo, franséische Foussballspiller an -trainer.
25. Mäerz: Josy Simon, lëtzebuergesche Politiker a Sportler
25. Mäerz: Fernand Schons, lëtzebuergesche Wënzer a Moler.
26. Mäerz: Tinto Brass, italieenesche Regisseur, Produzent an Dréibuchauteur.
27. Mäerz: Robert Castel, franséische Soziolog.
30. Mäerz: Luis Bacalov, argentinesch-italieenesche Komponist.
30. Mäerz: Jean-Claude Brialy, franséische Schauspiller a Regisseur.
31. Mäerz: Hedwig Bilgram, däitsch Organistin an Cembalistin.
01. Abrëll: Constant Winandy, lëtzebuergesche Foussballspiller.
02. Abrëll: György Konrád, ungaresche Schrëftsteller.
03. Abrëll: Prosper Kayser, lëtzebuergeschen Anästhesist, Genealog an Auteur.
04. Abrëll: Frits Bolkestein, hollännesche Manager a Politiker.
07. Abrëll: Wayne Rogers, US-amerikanesche Schauspiller
09. Abrëll: Jean-Paul Belmondo, franséische Schauspiller.
09. Abrëll: Gian Maria Volonte, Schauspiller.
09. Abrëll: René Burri, Schwäizer Fotograf.
10. Abrëll: Chelo Alonso, kubanesch Dänzerin a Schauspillerin.
12. Abrëll: Montserrat Caballé, spuenesch Operesängerin (Sopran).
14. Abrëll: Aloyse Bisdorff, lëtzebuergesche Professer a Politiker.
15. Abrëll: David Hamilton, brittesche Fotograf.
15. Abrëll: Charles Sowa, lëtzebuergesche Sportler.
19. Abrëll: Jayne Mansfield, US-amerikanesch Schauspillerin.
24. Abrëll: Marie-Georgette Mousel, lëtzebuergesch Fotografin.
25. Abrëll: Marina Malfatti, italieenesch Schauspillerin.
30. Abrëll: Willie Nelson, US-amerikanesche Country-Sänger a Songwriter.
01. Mee: Mathias Schiltz, lëtzebuergesche Geeschtlechen, Generalvikar an Auteur.
02. Mee: Joseph Kinsch, lëtzebuergeschen Industriellen.
03. Mee: James Brown, US-amerikanesche Museker, Dänzer a Sänger, Godfather of Soul.
03. Mee: Steven Weinberg, US-amerikanesche Physiker
03. Mee: Jean Thill, lëtzebuergesche Jurist an Auteur.
05. Mee: Carlo Meintz, lëtzebuergesche Politiker.
07. Mee: Marthe Bigelbach-Fohrmann, lëtzebuergesch Politikerin an Deputéiert.
09. Mee: François Schlechter, lëtzebuergesche Ringer.
10. Mee: Nelly Wies, lëtzebuergesch Sportlerin am Bouschéissen an Olympionickin.
10. Me: Françoise Fabian, franséisch Schauspillerin.
15. Mee: Marianne Hold, däitsch Schauspillerin.
16. Mee: Anne-Marie Coffinet, franséisch Schauspillerin.
17. Mee: Jean Vautrin, franséischen Auteur a Filmregisseur.
21. Mee: Maurice André, franséische Trompettist.
23. Mee: Joan Collins, brittesch Schauspillerin, Fotomodel an Auteur.
24. Mee: Emile Back, lëtzebuergesche Gewerkschaftler a Politiker.
04. Juni: Godfried Danneels, belsche Kardinol.
07. Juni: Émile van der Vekene, lëtzebuergeschen Auteur.
11. Juni: Gene Wilder, US-amerikanesche Schauspiller.
16. Juni: René Kohn, lëtzebuergesche Schwëmmer.
18. Juni: Jerzy Kosiński, US-amerikaneschen Auteur.
20. Juni: Brett Halsey, US-amerikanesche Schauspiller
22. Juni: Jacques Martin, franséische Radio- an Televisiounsanimateur.
22. Juni: Lex Roth, lëtzebuergesche Sprooch-Aktivist.
26. Juni: Claudio Abbado, italieeneschen Dirigent.
30. Juni: Lea Massari, italieenesch Schauspillerin.
05. Juli: Jean-Paul Pier, lëtzebuergesche Mathematiker an Universitéitsprofesser.
06. Juli: Jean-Pierre Mocky, franséische Filmregisseur a -schauspiller.
07. Juli: Lucien Karier, lëtzebuergesche Foussballspiller.
08. Juli: Marty Feldman, brittesch-US-amerikaneschen Auteur, Schauspiller a Regisseur.
13. Juli: Henri Folmer, lëtzebuergesche Sproocheprofesser an Direkter vum Kolléisch.
14. Juli: Adrien Ries, lëtzebuergeschen Auteur.
16. Juli: Brad Harris, US-amerikanesche Bodybuilder a Schauspiller.
18. Juli: Jean Yanne, franséische Schauspiller.
23. Juli: Richard Rogers, britteschen Architekt.
31. Juli: Cees Nooteboom, hollännesche Schrëftsteller.
05. August: Stanley Milgram, US-amerikanesche Psycholog.
07. August: Elinor Ostrom, US-amerikanesch Politologin an Ekonomistin.
12. August: Anita Gradin, schweedesch Politikerin.
14. August: Richard R. Ernst, Schwäizer Cheemiker.
18. August: Roman Polański, polnesche Filmregisseur a Schauspiller.
19. August: Debra Paget, US-amerikanesch Schauspillerin.
22. August: Sylva Koscina, italieenesch Schauspillerin.
25. August: Tom Skerritt, US-amerikanesche Schauspiller.
06. September: Aldo Bolzan, italieenesch-lëtzebuergesche Vëlossportler.
11. September: Marcel Scheer, lëtzebuergesche Foussballspiller.
15. September: Michel Kiesgen, lëtzebuergeschen Turner.
17. September: Yvonne Bastién, argentinesch Schauspillerin a Sängerin.
19, September: David McCallum, brittesche Schauspiller.
09. Oktober: Peter Mansfield, brittesche Physiker an Nobelpräisdréier.
17. Oktober: Soeur Sourire, belsch Nonn a Chansonnière.
24. Oktober: Jean-Marie Pelt, franséische Pharmakolog, Biolog, Botaniker, Ökolog, Auteur a Politiker.
30. Oktober: Johanna von Koczian, däitsch Schauspillerin.
01. November: Antoine Kohn, lëtzebuergesche Foussballspiller an -trainer.
01. November: Claude Vital, franséische Filmregisseur.
03. November: John Barry, brittesche Komponist.
03. November: Michael Dukakis, US-amerikanesche Politiker, Gouverneur vu Massachusetts.
04. November: Chukwuemeka Odumegwu Ojukwu, biafranesch-nigerianesche Militär a Politiker.
08. November: Guy Linster, lëtzebuergesche Professer a Politiker.
09. November: Renate Ewert, däitsch Schauspillerin.
13. November: Karl-Otto Alberty, däitsche Schauspiller.
19. November: Larry King, US-amerikanesche Journalist an Talkmaster.
23. November: Krzysztof Penderecki, polnesche Komponist.
25. November: Kathryn Grant, US-amerikanesch Schauspillerin.
26. November: Imre Pozsgay, ongresche Politiker.
29. November: James Rosenquist, US-amerikanesche Pop-Art-Kënschtler.
03. Dezember: Paul Crutzen, hollännesche Meteorolog a Cheemiker.
04. Dezember: Horst Buchholz, däitsche Schauspiller.
10. Dezember: Mino Loy, italieenesche Filmregisseur a -produzent.
12. Dezember: Manu Dibango, Pianist aus dem Kamerun.
15. Dezember: Donald Woods, südafrikanesche Journalist a Biergerrechtler.
18. Dezember: Corny Collins, däitsch Schauspillerin.
20. Dezember: Rik Van Looy, belsche Vëlossportler.
23. Dezember: Akihito, Tenno vu Japan.
24. Dezember: Noëlle Adam, franséisch Schauspillerin.
26. Dezember: Maurizio Arena, italieenesche Schauspiller a Filmregisseur.
Henri Jegen, lëtzebuergeschen Architekt.

Gestuerwen

03. Januar: Wilhelm Cuno, däitsche Reichskanzler.
05. Januar: Calvin Coolidge, 30. President vun den USA.
07. Januar: Alexander Koenig, lëtzebuergesche Paschtouer an Auteur.
17. Januar: Ormond Stone, US-amerikaneschen Astronom a Mathematiker.
17. Januar: Louis Comfort Tiffany, Moler a Glaskënschtler vum Jugendstil.
20. Januar: Heywood Hardy, britteschen Déieremoler.
31. Januar: John Galsworthy, brittesche Schrëftsteller.
07. Februar: Charles Bernhoeft, lëtzebuergesche Fotograf.
10. Februar: Antoine Jans, lëtzebuergesche Keramikmoler.
10. Abrëll: Reginald Bottomley, englesche Moler deen zu Lëtzebuerg gewunnt huet.
10. Abrëll: Anne Pescatore, Molerin.
13. Mäerz: Robert Innes, schotteschen Astronom.
24. Mäerz: Erik Jan Hanussen, éisträichesche „Hellseeër“.
26. Mäerz: Francine Mussey, franséisch Schauspillerin.
21. Abrëll: Charles Mathieu, lëtzebuergesche Geschäftsmann a Politiker.
22. Abrëll: Henry Royce, britteschen Industriellen an Techniker.
20. Juni: Clara Zetkin, däitsch Politikerin a Fraerechtlerin.
25. Juni: Giovanni Giacometti, Schwäizer Moler.
27. Juli: Tony Dutreux, lëtzebuergeschen Ingenieur a Politiker.
04. August: Leopold van Werveke, lëtzebuergesch-elsass-loutrengesche Geolog.
10. August: Léon Bouvart, lëtzebuergeschen Architekt.
10. Oktober: Joseph Faber, lëtzebuergeschen Ingenieur a Politiker.
16. Oktober: Jean-Pierre Raus, lëtzebuergesche Moler.
23. Oktober: Jean-Baptiste Fallize, lëtzebuergeschen Theolog, Journalist a Politiker.
29. Oktober: Albert Calmette, franséischen Dokter, Bakteriolog an Immunolog.
04. Dezember: Stefan George, däitschen Dichter a Schrëftsteller.
08. Dezember: Karl Jatho, däitsche Fluchpionéier.
21. Dezember: Knud Rasmussen, grönlännesch-dänesche Polarfuerscher.
29. Dezember: Joseph Kieffer, lëtzebuergesche Gewerkschaftler a Politiker.
30. Dezember: Tony Pemmers, lëtzebuergeschen Affekot a Politiker.

Um Spaweck

Commons: 1933 – Biller, Videoen oder Audiodateien

Referenzen

[1] D'Detailer vum Foussballlännermatch Frankräich-Lëtzebuerg den 12. Februar 1933 op der Websäit vum European Football

[2] D'Detailer vum Foussballlännermatch Lëtzebuerg-Frankräich de 4. Juni 1933 op der Websäit vum European Football

[3] D'Detailer vum Foussballlännermatch Lëtzebuerg-Belsch de 5. Juni 1933 op der Websäit vum European Football

[4] D'Detailer vum Foussballlännermatch Schwäiz-Lëtzebuerg de 24. September 1933 op der Websäit vum European Football

[1]

[2]

[3]

[4]