Chamberwale vum 8. Oktober 2023

Bei de Chamberwale vum 8. Oktober 2023 zu Lëtzebuerg goufe 60 Deputéiert fir e Mandat vu 5 Joer an d'nationaalt Parlament, d'Chamber, gewielt.

Den Datum vun de Wale gouf de 16. Oktober 2022 vum Staatsministère matgedeelt^[1].

D'Zuel vun den Deputéierten, déi gewielt konnte ginn, geet vu 7 am Walbezierk Osten bis zu 23 am Walbezierk Süden. Am Norde waren et der 9, am Zentrum 21.

Walflicht a Walrecht

Jiddereen deen op der Wielerlëscht steet, ass verflicht wielen ze goen, d. h. datt all Lëtzebuerger deen den 8. Oktober 2023 op d'mannst 18 Joer al ass, zu Lëtzebuerg wunnt an dee säi Walrecht net vum Geriicht oferkannt krut, muss stëmme goen^[2].

Wann een den Dag vun de Wale verhënnert ass, muss een dem Procureur vum Bezierksgeriicht eng schrëftlech a motivéiert Entschëllegung schécken.

A follgende Fäll ass een d'office entschëllegt an et besteet keng Walflicht méi:

déi Leit, déi um Dag vun der Wal an enger anerer Gemeng wunne wéi déi, an där se opgeruff si stëmmen ze goen;
jiddereen deen op d'mannst 75 Joer al ass;
d'Wieler déi ënner Momperschaft stinn.

Déi, déi verflicht sinn ze wielen an awer net an de Walbüro goe kënnen oder wëllen, kënnen am Viraus Bréifwal ufroen. Dat selwecht gëllt fir Lëtzebuerger déi am Ausland wunnen. Déi genee Prozedur fir d'Bréifwal ass an den Artikelen 168 - 182 vum Walgesetz festgehalen.

Fir d'Chamberwale vum 8. Oktober 2023 waren op de 5. Oktober 283.879 Wieler ageschriwwen. 70.242 (24,74 %) Stëmmberechtegt haten sech fir d'Bréifwal decidéiert; dovun hunn 63.864 Wieler zu Lëtzebuerg gewunnt an déi aner (6.378) haten hire Wunnsëtz am Ausland^[3].

Parteien

Néng Parteien hunn an alle véier Walbezierker kandidéiert. Dobäi koumen der dräi, déi just an zwéin oder dräi Bezierker Lëschten opgesat hunn. D'Lëschteplaze goufen den 10. August 2023 vum Pierre Calmes, President vum Stater Bezierksgeriicht, festgeluecht. Dobäi gouf d'Lëschtennummer vun deene Parteien, déi och bei de Gemengewalen am Juni kandidéiert haten, bäibehalen, iwwerdeems déi vun zousätzlechen anere Parteien, déi bei de Chamberwale kandidéiert hunn, ausgeloust gouf. Dat erkläert, firwat et keng "Lëscht 8" gëtt: Dës war der Partei Mir d'Vollek bei de Gemengewalen zougedeelt ginn, d'Partei huet awer net bei de Chamberwale kandidéiert^[4].

**D'Parteie mat hire Lëschten-Nummeren an de Bezierker wou se kandidéiert hunn**
Lëscht	Partei	Süden	Osten	Zentrum	Norden
1	LSAP
2	DP
3	déi gréng
4	CSV
5	déi Lénk
6	ADR
7	Piraten
9	Fokus
10	Volt
11	KPL
12	Liberté - Fräiheet!
13	Déi Konservativ

Walplakater am Bezierk Zentrum
LSAP
DP
déi gréng
CSV
déi Lénk
ADR
Piraten
Fokus
Liberté/Fräiheet

Resultater

Sëtzverdeelung

Sëtzverdeelung pro Walbezierk

D'CSV huet bei de Chamberwale vum 8. Oktober 2023 hir Positioun behaapte kënnen a bleift mat 21 Sëtz déi stäerkst Partei an der Chamber. D'DP huet 2 Sëtz derbäi gewonnen (een am Zentrum an een am Süden) a kënnt op elo 14 Sëtz, iwwerdeems d'LSAP am Zentrum een zousätzlechen Deputéierte krut an elo mat am Ganzen 11 Vetrieder an der Chamber ass. Op der aner Säit hunn déi Gréng, déi zanter 2013 als Koalitiounspartner mat an der Regierung waren, Plomme gelooss a 5 vun hire bis dato 9 Mandater verluer; se sinn elo just nach mat 4 Deputéierten (2 am Zentrum an 2 am Süden) an der Chamber.

Bei deene méi klenge Parteie bleift et bei den 2 Sëtz fir déi Lénk, d'ADR krut am Osten 1 Sëtz bäi a se kënnt op 5 Deputéiert, iwwerdeems d'Piraten och 1 Sëtz (am Norden) wannen a mat 3 Mandater am Parlament vertruede sinn. All déi aner Parteien hunn et net an d'Chamber gepackt.

Méi wéi 36.000 Stëmmberechtegt, dorënner och Persounen iwwer 75, déi net méi vun der Walflicht betraff waren, sinn net wiele gaangen. 7.889 Ziedele goufen einfach wäiss ofginn a méi wéi 10.000 Walziedele waren ongülteg, well entweder ze vill Kandidate gewielt goufen, eppes op den Ziedel gemoolt gouf oder (nach) eppes aneres wéi de Stëmmziedel an der Enveloppe vun der Bréifwal louch.^[5]

Partei	Prozent 2018	Sëtz 2018	Prozent 2023	+/−	Sëtz 2023	+/−
CSV	28,31	21	29,21	+0,90	21	±0
DP	16,91	12	18,70	+1,79	14	+2
LSAP	17,60	10	18,91	+1,31	11	+1
déi gréng	15,12	9	8,55	-6,57	4	-5
ADR	8,28	4	9,27	+0,99	5	+1
Piraten	6,45	2	6,74	+0,29	3	+1
déi Lénk	5,48	2	3,93	-1,55	2	±0
KPL	1,27	0	0,64	-0,63	0	±0
Déi Konservativ	0,27	0	0,23	-0,04	0	±0
Fokus	---	---	2,49		0	nei
Volt	---	---	0,19		0	nei
Liberté-Fräiheet!	---	---	1,13		0	nei
Total					60

Den 9. Oktober krut de Luc Frieden vum Grand-Duc Henri den Optrag fir als Formateur ze kucken, eng nei Regierung op d'Been ze stellen^[6]. Nach de selwechten Owend ass confirméiert ginn, datt souwuel d'CSV mat der DP Verhandlungen ophuele wéilt, wéi och d'DP gewëllt wier mat der CSV ze verhandelen^[7].

De 17. November 2023 gouf als Resultat dovun d'Regierung Frieden-Bettel vereedegt.

Gewielt an nogeréckelt Deputéiert

Alphabetesch Lëscht (klasséiert nom Familljennumm) vun der aktueller Zesummesetzung (Stand: 10. Oktober 2024) vun der Chamber, inklusiv déi Deputéiert, déi op hiert Mandat verzicht hunn an déi, déi s'ersat hunn (déi nogeréckelt sinn).

Déi aktuell Deputéiert hunn als Zuel 1 (et kann ee se duerch Uklicke vum Zortéierschëssel an der Rubrik "Zuel" beieneen uweise loossen).

Aktuell Deputéiert no de Chamberwale vum 8. Oktober 2023
Zuel	Numm	Partei	Bezierk	gewielt	Stëmmen^[8]	Mandat vun	Mandat bis	Bemierkung
1	Diane Adehm	CSV	Zentrum	direkt	19.043	24/10/2023
1	Barbara Agostino	DP	Süden	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Max Hahn, deen e Regierungsposten ugeholl huet
1	Guy Arendt	DP	Zentrum	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Xavier Bettel, deen e Regierungsposten ugeholl huet
	Jean Asselborn	LSAP	Süden	direkt	33.398			huet op d'Mandat verzicht; fir hie réckelt den Yves Cruchten no^[9]
	Yuriko Backes	DP	Zentrum	direkt	23.589			huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Maurice Bauer	CSV	Zentrum	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Luc Frieden, deen e Regierungsposten ugeholl huet
1	André Bauler	DP	Norden	direkt	10.057	24/10/2023
1	Gilles Baum	DP	Osten	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Lex Delles, deen e Regierungsposten ugeholl huet
1	Marc Baum	déi Lénk	Süden	direkt	8.664	24/10/2023
	François Bausch	déi gréng	Zentrum	direkt	12.605	21/11/2023	10/07/2024	huet säi Mandat un d'Djuna Bernard ofginn.
1	Simone Beissel	DP	Zentrum	direkt	14.895	24/10/2023
1	Djuna Bernard	déi Gréng	Zentrum	nogeréckelt		11/07/2024
	Xavier Bettel	DP	Zentrum	direkt	34.018			huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Dan Biancalana	LSAP	Süden	direkt	24.435	24/10/2023
1	Taina Bofferding	LSAP	Süden	direkt	30.909	21/11/2023
1	Jeff Boonen	CSV	Norden	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir d'Martine Hansen, déi e Regierungsposten ugeholl huet
1	Liz Braz	LSAP	Süden	direkt	24.284	24/10/2023
1	Corinne Cahen	DP	Zentrum	direkt	16.365	24/10/2023
1	Sven Clement	Piraten	Zentrum	direkt	15.074	24/10/2023
1	Francine Closener	LSAP	Zentrum	direkt	11.392	24/10/2023
1	Yves Cruchten	LSAP		nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Jean Asselborn, dee säi Mandat net ugeholl huet
1	Claire Delcourt	LSAP	Zentrum	direkt	7.394	24/10/2023
	Lex Delles	DP	Osten	direkt	13.042			huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Mars Di Bartolomeo	LSAP	Süden	direkt	24.663	24/10/2023
1	Alex Donnersbach	CSV	Zentrum	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Serge Wilmes, deen e Regierungsposten ugeholl huet
1	Emile Eicher	CSV	Norden	direkt	13.296	24/10/2023
1	Félix Eischen	CSV	Süden	direkt	26.542	24/10/2023
1	Luc Emering	DP	Süden	direkt	11.837	24/10/2023
1	Georges Engel	LSAP	Süden	direkt	24.503	24/10/2023
1	Jeff Engelen	ADR	Norden	direkt	8.153	24/10/2023
1	Fernand Etgen	DP	Norden	direkt	10.529	24/10/2023
1	Franz Fayot	LSAP	Zentrum	direkt	13.343	21/11/2023
	Luc Frieden	CSV	Zentrum	direkt	30.999	24/10/2023	16/11/2023	huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Paul Galles	CSV	Zentrum	direkt	21.495	24/10/2023
	Léon Gloden	CSV	Osten	direkt	13.377	24/10/2023	16/11/2023	huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Max Goergen	Piraten	Süden	direkt	12.856	24/10/2023
1	Patrick Goldschmidt	DP	Zentrum	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir d'Yuriko Backes, déi e Regierungsposten ugeholl huet
1	Gusty Graas	DP	Süden	direkt	11.942	24/10/2023
1	Claude Haagen	LSAP	Norden	direkt	9.076	24/10/2023
	Max Hahn	DP	Süden	direkt	19.477			huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
	Christophe Hansen	CSV	Norden	direkt	17.464	24/10/2023	10/07/2024	huet op säi Mandat verzicht, fir Deputéierten am Europaparlament ze ginn. De Jean-Paul Schaaf ass fir hien nogeréckelt.
	Martine Hansen	CSV	Norden	direkt	20.160	24/10/2023	16/11/2023	huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Dan Hardy	ADR	Süden	nogeréckelt		11/07/2024		nogeréckelt fir de Fernand Kartheiser, deen an d'Europaparlament gewielt gouf.
1	Carole Hartmann	DP	Osten	direkt	10.547	24/10/2023
	Max Hengel	CSV	Osten	direkt	11.942	24/10/2023	17/08/2024	gestuerwen
	Fernand Kartheiser	ADR	Süden	direkt	13.581	24/10/2023	10/07/2024	huet op säi Mandat verzicht, fir Deputéierten am Europaparlament ze ginn. Den Dan Hardy ass fir hien nogeréckelt.
1	Françoise Kemp	CSV	Süden	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Georges Mischo, deen e Regierungsposten ugeholl huet
1	Nancy Kemp-Arendt	CSV	Süden	direkt	26.137	24/10/2023
1	Fred Keup	ADR	Süden	direkt	14.763	24/10/2023
1	Paulette Lenert	LSAP	Osten	direkt	14.345	21/11/2023
1	Marc Lies	CSV	Zentrum	direkt	18.862	24/10/2023
	Elisabeth Margue	CSV	Zentrum	direkt	23.164	24/10/2023	16/11/2023	huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Ricardo Marques	CSV	Osten	nogeréckelt		10/10/2024		nogeréckelt fir de Max Hengel, dee verstuerwe war
	Claude Meisch	DP	Süden	direkt	17.001			huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Mandy Minella	DP	Süden	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Claude Meisch, deen e Regierungsposten ugeholl huet
	Georges Mischo	CSV	Süden	direkt	30.388	24/10/2023	16/11/2023	huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Octavie Modert	CSV	Osten	direkt	10.208	24/10/2023
1	Nathalie Morgenthaler	CSV	Süden	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir de Gilles Roth, deen e Regierungsposten ugeholl huet
1	Laurent Mosar	CSV	Zentrum	nogeréckelt		21/11/2023		nogeréckelt fir d'Elisabeth Margue, déi e Regierungsposten ugeholl huet
1	Lydie Polfer	DP	Zentrum	direkt	19.345	24/10/2023
1	Ben Polidori	~~Piraten~~ LSAP	Norden	direkt	4.804	24/10/2023		am Juli 2024 aus der Piratepartei ausgetrueden; am September 2024 Wiessel bei d'LSAP ugekënnegt
	Gilles Roth	CSV	Süden	direkt	31.451	24/10/2023	16/11/2023	huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Jean-Paul Schaaf	CSV	Norden	nogeréckelt		11/07/2024		nogeréckelt fir de Christophe Hansen, deen an d'Europaparlament gewielt gouf.
1	Gérard Schockmel	DP	Zentrum	direkt	15.164	24/10/2023
1	Alexandra Schoos	ADR	Osten	direkt	4.295	24/10/2023
1	Meris Sehovic	déi gréng	Süden	direkt	8.323	24/10/2023
1	Marc Spautz	CSV	Süden	direkt	26.053	24/10/2023
1	Sam Tanson	déi gréng	Zentrum	direkt	17.983	21/11/2023
1	David Wagner	déi Lénk	Zentrum	direkt	6.747	24/10/2023
1	Tom Weidig	ADR	Zentrum	direkt	6.414	24/10/2023
1	Charel Weiler	CSV	Norden	direkt	14.483	24/10/2023
1	Joëlle Welfring	déi gréng	Süden	direkt	12.984	21/11/2023
1	Stéphanie Weydert	CSV	Osten	nogeréckelt		21/11/2023		nogerécket fir de Léon Gloden, deen e Regierungsmandat ugeholl huet
	Serge Wilmes	CSV	Zentrum	direkt	22.035	24/10/2023	16/11/2023	huet op d'Mandat verzicht fir e Ministerposten unzehuelen
1	Claude Wiseler	CSV	Zentrum	direkt	21.385	24/10/2023
1	Michel Wolter	CSV	Süden	direkt	26.922	24/10/2023
1	Laurent Zeimet	CSV	Süden	direkt	24.128	24/10/2023