Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei

D'Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei (kuerz: LSAP) ass eng Lëtzebuerger politesch Partei.

Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei
Ofkierzung	LSAP
President	Dan Biancalana Francine Closener
Vizepresidenten	Tina Koch
Generalsekretär	Sacha Pulli
Tresorière	Christine Schweich
Gegrënnt	Januar 1902 als Sozialdemokratesch Partei
Parteizentral	20, rue Louvigny L-1946 Lëtzebuerg
Jugendorganisatioun	Jonk Sozialiste Lëtzebuerg
Ideologien	Sozial Demokratie Proeuropeanismus
Politesch Positioun	Mëtt-lénks
Europäesch Affiliatioun	Partei vun den Europäesche Sozialisten
International Affiliatiounen	Sozialistesch International Progressive Allianz
Europäesch Parlamentsgrupp	S&D
Faarf	Rout
Slogan	Fir haut a fir muer
Chamber	12/60 Sëtz
Europaparlament	1/6 Sëtz
Websäit	https://www.lsap.lu/

Geschicht

Virum Zweete Weltkrich

Déi éischt Virgängerpartei vun der haiteger LSAP, d'Sozialdemokratesch Partei, ass 1902 gegrënnt ginn.

 Méi Informatioun doriwwer am Artikel: Sozialdemokratesch Partei (1903).

Déi schlecht Aarbechtsbedingunge vun den Aarbechter, Hongersnout an de Präiswucher am Éischte Weltkrich hunn d'Grënnung vum Bierg- an Hütteverbond acceleréiert an 1917 war den éischte grousse Streik vun der Aarbechterbeweegung. D'Allianz mat de Liberalen, (de sougenannte Lénksblock) ass nom Schoulgesetz vun 1912 zerbrach. 1916 ass aus de Sozialdemokraten d'Sozialistesch Partei ginn, déi d'Republik verlaangt an d'allgemengt Walrecht gefuerdert hunn. 1924 huet si sech nees ëmbenannt an ass zur Lëtzebuerger Aarbechterpartei ginn.

D'Sozialistesch Beweegung gouf zur Aarbechter-Partei, déi vu verschiddene Gewerkschaften a Genossenschaften ënnerstëtzt gouf. Bis zum Zweete Weltkrich konnt d'Partei eng sëllege Succèse feieren: permanent ass se gewuess, d'Gewerkschafte goufen unerkannt, Kollektivverträg goufe reglementéiert an d'Maulkuerfgesetz gouf verhënnert.

Onzefridde Membere vun der LSAP hire Virgängerparteien hunn ëm 1904 d'Sozialdemokratesch Aarbechterpartei an 1921 d'Kommunistesch Partei Lëtzebuerg gegrënnt.

Zanter 1945

Bei den éischte Walen nom Krich am Oktober 1945 huet d'Aarbechterpartei missen eng schwéier Nidderlag abéissen. 1947 huet déi an LSAP ëmgedeeft Partei hiren Neesopbau ugefaangen an hir ass de Spronk an d'Regierungskoalitioun gelongen (1951-1959 an der Regierung Dupong-Bodson a Bech-Bodson an 1964-1968 an der Regierung Werner-Cravatte).

D'Diskussiounen iwwer d'Ausriichtung vun der Partei huet d'LSAP op en Neits gespléckt. 1970 hu 6 Deputéierten d'Partei verlooss an de Gros vun der Parteispëtzt ass ausgetrueden an huet déi Sozialdemokratesch Partei (SdP) gegrënnt.

Allerdéngs konnt d'LSAP sech nees 1974 opfänken an huet mat der DP an der Mëtt-Lénks-Koalitioun (Regierung Thorn-Vouel-Berg) wichteg sozial Reformen duerchgesat: Reform vun der Justiz (ë. a. d'Humaniséierung vum Strofvollzuch), d'Aféiere vun enger 5. Woch Congé, d'Verallgemengerung vun der 40-Stonnewoch, d'Aféiere vum Lounindex, Reform vum Chômage asw. Dëst huet awer d'Nidderlag vun 1979 net kënne verhënneren. Wärend dëser Legislatur huet d'LSAP hire berüümten Energiekongress ofgehalen an huet de Moratoire un der Atomzentral vu Remerschen decidéiert. Dëst war den definitiven Aus vum Projet.

1979 ass nees en Neiunfank gemaach ginn deen d'Partei zum grousse Walsuccès vun 1984 gefouert huet.

An der Koalitioun mat der CSV (1984-1989, Regierung Santer-Poos I) ass et gelongen, eng déif Ëmstrukturéierung vun der Stolindustrie ze vollzéien an den RMG gouf agefouert. Dës Koalitioun ass zweemol bis 1999 widderholl ginn: d'Regierunge Santer-Poos II an III an d'Juncker-Poos). An dëser laanger Period goufen d'Pensiounskeesen, d'Krankeversécherung an d'Steiere reforméiert, grad wéi d'Maastricht-Ofkommes ënnerschriwwe gouf.

D'LSAP ass dunn eng Legislatur (1999-2004) an d'Oppositioun geschéckt ginn a konnt sech duerch e liicht bessert Resultat bei de Chamberwalen 2004 nees als déi zweetstäerkst Partei am Land behaapten. Si gouf dunn och 2004 an 2009, Koalitiounspartner vun der CSV an de Regierunge Juncker-Asselborn I an II.

No de virzäitegen Neiwale vum 20. Oktober 2013 huet d'LSAP sech mat der DP an deene Gréngen op eng Koalitioun gëeenegt, déi de 4. Dezember 2013 als Regierung Bettel-Schneider vereedegt gouf. D'Resultat vun de Chamberwale vum 14. Oktober 2018 huet et erméiglecht, dës Koalitioun, a Form vun der Regierung Bettel-Schneider-Braz, vum 5. Dezember 2018 u virun ze féieren.

Bei de Chamberwale vum 8. Oktober 2023 krut d'LSAP 11 Sëtz.

Parteipresidenten zanter 1945

1. Michel Rasquin (1945-1951)
2. Paul Wilwertz (1951-1952)
3. Albert Bousser (1952-1954)
4. Émile Ludwig (1954-1955)
5. Paul Wilwertz (1955-1959)
6. Henry Cravatte (1959-1970)
7. Antoine Wehenkel (1970-1974)
8. Lydie Schmit (1974-1980)
9. Robert Krieps (1980-1985)
10. Ben Fayot (1985-1997)
11. Jean Asselborn (1997-2004)
12. Alex Bodry (2004-2014)
13. Claude Haagen (2014-2019)
14. Franz Fayot (2019-2020)
15. Yves Cruchten (2020-2022)
16. Dan Biancalana a Francine Closener (zanter 2022)

Walresultater

Europawalen

Joer	Stëmmen	%	Sëtz	Rang	Deputéiert	Grupp
1979	211.106	21,6	1 vu 6	3.	Victor Abens	PES
1984	296.382	29,9	2 vu 6	2.	Victor Abens Lydie Schmit/Joseph Wohlfart	PES
1989	252.920	25,4	2 vu 6	2.	Ben Fayot Robert Krieps/Marcel Schlechter	PES
1994	251.500	24,8	2 vu 6	2.	Ben Fayot Marcel Schlechter	PES
1999	239.048	23,6	2 vu 6	2.	Robert Goebbels Jacques Poos	PES
2004	239.967	22,1	1 vu 6	2.	Robert Goebbels	PES
2009	218.532	19,5	1 vu 6	2.	Robert Goebbels	S&D
2014	137.504	11,8	1 vu 6	4.	Mady Delvaux-Stehres	S&D
2019	152.900	12,19	1 vu 6	4.	Nicolas Schmit/Marc Angel	S&D
2024	300.879	21,72	1 vu 6	2.	Marc Angel	S&D

Chamberwalen

Joer	%	Rang	Zuel Sëtz	Regierungsbedeelegung
1945	23,4	2.	11 vun 51	National Unioun
1948	37,8	1.	15 vun 51	Oppositioun
1951	33,8	2.	17 vun 52	Oppositioun
1954	35,1	2.	17 vun 52	Bech-Bodson
1959	34,9	3.	11 vun 52	Oppositioun
1964	37,7	1.	21 vu 56	Werner-Cravatte
1968	32,3	2.	18 vu 56	Oppositioun
1974	29,2	2.	17 vun 59	Thorn-Vouel-Berg
1979	24,3	2.	14 vun 59	Oppositioun
1984	33,6	2.	21 vu 64	Santer-Poos I
1989	26,2	2.	18 vu 60	Santer-Poos II
1994	25,4	2.	17 vu 60	Santer-Poos III / Juncker-Poos
1999	22,4	3.	13 vu 60	Oppositioun
2004	23,4	2.	14 vu 60	Juncker-Asselborn I
2009	21,6	2.	13 vu 60	Juncker-Asselborn II
2013	20,2	2.	13 vu 60	Bettel-Schneider
2018	17,6	3.	10 vu 60	Bettel-Schneider-Braz > Bettel-Schneider-Bausch > Bettel-Kersch-Bausch > Bettel-Lenert-Bausch
2023	18,9	3.	11 vu 60	Oppositioun

Literatur

• Fayot, Ben: Sozialismus in Luxemburg. Von den Anfängen bis 1940, erausgi vum C.R.E.S. (Centre de recherches et d'études socialistes), 1979, Lëtzebuerg, 484 Säiten
• Fayot. Ben: Sozialismus in Luxemburg. von 1940 bis zu Beginn der achtziger Jahre, o. J.

Um Spaweck

Commons: Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei – Biller, Videoen oder Audiodateien

• Websäit vun der LSAP
• Websäit vun der JSL
• Statute vun der LSAP