Bunnkräizer

Als Bunnkräizer ginn Asteroide bezeechent, deenen hir Ëmlafbunn déi vun engem Planéit kräizt, d. h. Perihel an Aphel leien bausse resp. banne vun enger Planéitenëmlafbunn, wat seng Ursaach an der grousser Exzentrizitéit vun dësen Objeten huet. Wann d'Gebitt vun der Planéitebunn nëmmen deelweis gekräizt gëtt, da schwätzt ee vun engem Bunnsträifer (englesch: grazer). Zu de Bunnkräizer zielen och Objeten déi sich an enger koorbitaler Ëmlafbunn zum jeeweilege Planéit beweegen.

Schematesch Duerstellung vun ënnerschiddlechen Asteroidebunntyppen (rout). Dat gielt Band entsprécht dem Spillraum vun enger Planéitebunn, dee baussenzegen a bannenzege Rand ginn den Aphel resp. Perihel vum Himmelskierper un. Mëtt uewen: bannenzeg Sträifer, Mëtt ënnen: baussenzeg Sträifer, Riets uewen: Koorbitalen Objet, Riets ënnen: Bunnkräizer vu bannen

D'Tatsaach, datt en Asteroid d'Bunn vun engem Planéit „kräizt“ féiert net onbedéngt dozou, datt eng Kollisiounsgefor besteet, well d'Orbiten net ëmmer op engem Niveau leien.

Déi meescht Asteroiden an eisem Sonnesystem, déi baussenzeg vun der Haaptasteroidenceinture leien, si Bunnkräizer. D'Schwéierkraaft vum Jupiter suergt allerdéngs dofir, datt sech Asteroiden, bis op e puer Ausnamen, nëmme bannen oder bausse vu senger Ëmlafbunn beweegen.

Bunnkräizertyppen am Sonnesystem

Äerdbunnkräizer

Den Aten-Asteroid 2004 FH kräizt d'Bunne vun Äerd a Venus.

Asteroiden, déi d'Äerdbunn kräizen, gehéieren zu den Äerdnoen Asteroide vum Apollo- oder Atentyp. Déi kräizen d'Äerdbunn vu baussen (Apollo) resp. vu bannen (Aten).

Vun Äerdbunnkräizer geet e gewësse Risiko fir en Aschlag op d'Äerd aus. Trotzdeem ass den Duerchstousspunkt (= Knuet) duerch d'Ekliptik meeschtens méi oder wéineger wäit vun der Äerdbunn ewech, soudatt sech geometresch keng Kollisioune mat der Äerd kënnen erginn. Déi grouss Zuel vun Asteroide bréngt et awer dann dach mat sech, datt verschidden Objete ganz geféierlech no un Äerd erukomme kënnen. Am August 2006 waren ongeféier 31 Objete bekannt, déi theoreetesch bis op manner wéi 50.000 km un den Äerdmëttelpunkt erukomme kéinten. Vun der NASA ginn z.Z. 58 Objeten als potentiell geféierlech aklasséiert, déi bei hirem nooste Rendez-vous méi no wéi de Mound kommen:

Bezeechnung	Distanz
	Mounddistanzen	km
(7482) 1994 PC1	0,005966988	2294
(152664) 1998 FW4	0,010080437	3875
(37638) 1993 VB	0,017828967	6853
2002 EY2	0,030332494	11660
(177049) 2003 EE16	0,049877584	19173
(267337) 2001 VK5	0,054504037	20951
(297300) 1998 SC15	0,056665098	21782
2001 EC	0,076372277	29358
(433953) 1997 XR2	0,078531003	30187
(137108) 1999 AN10	0,094539511	36341
(216985) 2000 QK130	0,099837672	38378
(99942) Apophis	0,105483750	40548
(292220) 2006 SU49	0,114382901	43969
(247360) 2001 XU	0,196846856	75668
2003 GG21	0,241523183	92842
2005 LW3	0,245039334	94193
(143487) 2003 CR20	0,253009925	97257
(162173) Ryugu	0,267567218	102853
(35396) 1997 XF11	0,291597298	112090
(163132) 2002 CU11	0,341506404	131275
(90416) 2003 YK118	0,341603697	131312
(162416) 2000 EH26	0,379825639	146005
(405212) 2003 QC10	0,394575571	151675
(267131) 2000 EK26	0,422109349	162259
2000 TU28	0,425312218	163490
(141495) 2002 EZ11	0,462579137	177815
(164207) 2004 GU9	0,474406013	182362
(85640) 1998 OX4	0,484831878	186369
(89959) 2002 NT7	0,497230834	191136
2002 JZ8	0,525465117	201989
(85236) 1993 KH	0,537066275	206448
2000 KA	0,543028360	208740
2005 GY8	0,551103637	211844
(144898) 2004 VD17	0,580155178	223012
(467351) 2003 KO2	0,589440774	226581
(152685) 1998 MZ	0,600792863	230945
(387668) 2002 SZ	0,635187707	244166
(171576) 1999 VP11	0,639997848	246015
(2201) Oljato	0,643165692	247233
1997 GL3	0,680343102	261524
(434734) 2006 FX	0,681214843	261859
(330233) 2006 KV86	0,684390470	263080
2002 SQ41	0,696649325	267792
(89958) 2002 LY45	0,714169759	274527
(153814) 2001 WN5	0,723809500	278232
2002 NY40	0,739948380	284436
(101869) 1999 MM	0,748467311	287711
2001 QJ96	0,761263220	292630
2004 XP14	0,822826023	316294
2003 MK4	0,840513799	323094
(387746) 2003 MH4	0,847359300	325725
(85713) 1998 SS49	0,850044573	326757
1999 RM45	0,871810851	335124
(162162) 1999 DB7	0,893514862	343467
2004 FU4	0,938390054	360717
(444193) 2005 SE71	0,984105854	378290
(154276) 2002 SY50	0,986736643	379302

Venuskräizer

Dat sinn Apollo- an Aten-Asteroide mat Periheldistanze bannent der Venusbunn. Ofgesi vun e puer wéinegen Apohel-Asteroiden, déi eng Ënnergrupp vun den Aten-Asteroide sinn, kräizen all d'Venuskräizer och d'Äerdbunn.

Merkurkräizer

Objete vun dësem Typ si meeschtens Aten-Asteroiden, awer och e puer Apollo-Asteroiden, deenen hire Perihel bannent der Ëmlafbunn vum Merkur (Planéit) läit. Bekannt Vertrieder sinn d'Apollo-Objeten (1566) Icarus an (3200) Phaethon, deenen hir Aphelpositioune baussenzeg vun der Marsbunn leien. All Merkurkräizer si gläichzäitig souwuel Venuskräizer, well et keng bekannt Objete gëtt deenen hir Bunn komplett bannenzeg vun der Ëmlafbunn vun der Venus verleeft.

Marskräizer

Hidalgo kräizt d'Bunne vum Jupiter an Ceres, a sträift d'Saturnbunn

Zu den Asteroiden déi d'Marsbunn kräize gehéieren Apollo- an Amor-Asteroiden, vun deenen déi vum Apollotyp och Äerdbunnkräizer sinn. All Amor-Asteroide si bis op e puer Exemplare vum Amor I-Subtyp Marskräizer. Besonnesch Vertrieder sinn den (5261) Eureka, deen e Mars-Trojaner ass, souwéi d'Damocloiden 1999 XS₃₅ an 1998 WU₂₄.

Jupiterkräizer

Zu de wéinege Jupiterkräizer nieft den Trojaner, gehéieren Asteroide vum Amor IV-Subtyp, souwéi déi meescht bekannt Damocloiden. E puer Apollo Asteroide kräizen och d'Ëmlafbunn vum Jupiter. Dës an d'Amor IV-Asteroide hunn e Perihel no bei der Äerdbunn a sinn dofir och Marskräizer. D'Damocloide sinn koméitenänlech Objeten, deenen hir Apheldistanzen deelweis wäit baussent der Uranusbunn leien. D'Trojaner beweege sech ëmmer 60° vir an hanner dem Jupiter an 1:1-Resonanz ëm d'Lagrangepunkte vun der Jupiterbunn an zielen als Bunnsträifer oder koorbital Objeten, deelweis awer och als echt Kräizer. E weidere Jupiterkräizer ass den ongewéinlechen Objet (944) Hidalgo, deem säi Perihel an der Haaptasteroidenceinture läit.

Saturnkräizer

Diagramm an deem d'Bunnhallefachse vun Objeten déi Säit vum Saturn géint hir Bunnschréi ofgedroe ginn. Déi meescht Objete sinn Zentauren.

Déi meescht Asteroiden déi d'Ëmlafbunn vum Saturn kräize si sougenannt Zentauren, awer och Damocloiden. D'Zentaure si warscheinlech vergloust Koméiten, deenen hir ufanks flüchteg Bestanddeeler méi oder wéineger subliméiert sinn. Awer d'Beispill vum Zentaur (2060) Chiron, ass anescht, zanter en Halo entdeckt gouf, hie gëtt och als Koméit klassifizéiert. Zentaure si gréisstendeels och Uranus- an a munneche Fäll och Neptunkräizer. Den Asteroid Hidalgo sträift d'Ëmlafbunn vum Saturn ouni se ze kräizen.

Uranuskräizer

Objeten déi d'Bunn vum Uranus kräize si meeschtens Zentauren an e puer Damocloide wéi z. B. den (5335) Damocles.

Neptunkräizer

Zu den Neptunkräizer gehéieren nieft e puer Zentaure wéi z. B. (5145) Pholus, och Damocloiden. En ettlech Asteroiden déi d'Bunn vum Neptun kräizen zielen zu den transneptuneschen Objeten. Dorënner Plutinos wéi z. B. (28978) Ixion an (38628) Huya awer och staark exzentresch SDOs wéi (87269) 2000 OO₆₇. Och den Zwergplanéit Pluto huet e Perihel bannescht der Neptunbunn. Neptun huet ausserdeem eng Grupp vun Trojaner.

Tabellen

Bunnkräizer bannent der Jupiterbunn

Asteroid	Typ	Merkurbunn	Venusbunn	Äerdbunn	Marsbunn
(1566) Icarus	Apollo	Kräizer	Kräizer	Kräizer	Kräizer
(3200) Phaethon	Apollo	Kräizer	Kräizer	Kräizer	Kräizer
(2101) Adonis	Apollo	Kräizer	Kräizer	Kräizer	Kräizer
(1865) Cerberus	Apollo	-	Kreuzer	Kräizer	Sträifer
(2063) Bacchus	Apollo	-	Kräizer	Kräizer	Sträifer
(1862) Apollo	Apollo	-	Kräizer	Kräizer	Kräizer
(2100) Ra-Shalom	Aten	-	Kräizer	Kräizer	-
(3554) Amun	Aten	-	Kräizer	Kräizer	-
(3753) Cruithne	Aten	-	Kräizer	Kräizer	-
(163693) Atira	Aten (Apohele)	-	Kräizer	-	-
(69230) Hermes	Apollo	-	Kräizer	Kräizer	Kräizer
(4769) Castalia	Apollo	-	Kräizer	Kräizer	Sträifer
(4183) Cuno	Apollo	-	Sträifer	Kräizer	Kräizer
(2340) Hathor	Aten	Sträifer	Kräizer	Kräizer	-
(3362) Khufu	Aten	-	Kräizer	Kräizer	-
(2062) Aten	Aten	-	-	Kräizer	-
2002 AA29	Aten	-	-	koorbital	-
(1620) Geographos	Apollo	-	-	Kräizer	Sträifer
(1866) Sisyphus	Apollo	-	-	Kräizer	Kräizer
(4179) Toutatis	Apollo	-	-	Kräizer	Kräizer
(6489) Golevka	Apollo	-	-	Sträifer	Kräizer
(25143) Itokawa	Apollo	-	-	Kräizer	Kräizer
(4015) Wilson-Harrington	Apollo	-	-	Sträifer	Kräizer
(433) Eros	Amor	-	-	-	Kräizer
(719) Albert	Amor	-	-	-	Kräizer
(887) Alinda	Amor	-	-	-	Kräizer
(1036) Ganymed	Amor	-	-	-	Kräizer
(1221) Amor	Amor	-	-	-	Kräizer
(5261) Eureka	Mars- Trojaner	-	-	-	koorbital

Den Amor-Asteroid (3552) Don Quixote kräizt d'Bunne vu Mars a Jupiter.

Bunnkräizer baussent der Jupiterbunn

Bekannt Bunnkräizer déi Säit vun der Jupiterbunn, ouni Trojaner.

Asteroid	Typ	Jupiterbunn	Saturnbunn	Uranusbunn	Neptunbunn
(944) Hidalgo	Anomalie?	Kräizer	Sträifer	-	-
(20461) Dioretsa	Damocloid/ SDO	Kräizer	Kräizer	Kräizer	Kräizer
(5335) Damocles	Damocloid	Kräizer	Kräizer	Kräizer	-
(2060) Chiron	Zentaur	-	Kräizer	Sträifer	-
(5145) Pholus	Zentaur	-	Kräizer	Kräizer	Kräizer
(8405) Asbolus	Zentaur	-	Kräizer	Kräizer	-
(65407) 2002 RP120	Damocloid/ SDO	-	Kräizer	Kräizer	Kräizer
(7066) Nessus	Zentaur	-	-	Kräizer	Kräizer
(10199) Chariklo	Zentaur	-	-	Sträifer	-
(10370) Hylonome	Zentaur	-	-	Sträifer	Kräizer
(31824) Elatus	Zentaur	-	Kräizer	-	-
(32532) Thereus	Zentaur	-	Kräizer	-	-
(52975) Cyllarus	Zentaur	-	-	Kräizer	Kräizer
(54598) Bienor	Zentaur	-	-	Sträifer	-
1993 SB	Plutino	-	-	-	Kräizer
(28978) Ixion	Plutino	-	-	-	Sträifer
(38628) Huya	Plutino	-	-	-	Kräizer
(87269) 2000 OO67	SDO	-	-	-	Kräizer
(84719) 2002 VR128	Plutino	-	-	-	Kräizer

Kuckt och

Portal Astronomie

• Lëscht vu bemierkenswäerten Asteroiden
• Äerdnoen Asteroid
• Kuiperceinture
• Koméit
• Planetar Verdeedegung

Um Spaweck

• (en) Damocloiden
• (en)Liste von Zentauren und SDOs