Catenaire

Eng Catenaire oder Uewerleitung ass eng elektresch Leitungsinstallatioun, déi bei der Eisebunn, beim Tram a bei Trolleybussen oder anere Gefierer dofir suergt, datt déi elektresch bedriwwe Gefierer dauernd mat Stroum kënne beliwwert ginn. Si besteet aus engem Ensembel vun Drodréit aus Bronze oder Stol-Aluminiumsdréit, an aus den elektresche Spezialdréit déi aus Koffer hiergestallt sinn. Déi Dréit hänken iwwer der Fuerspuer, a gi vu Pottoe gedroen. An Ausnamefäll kënnen d'elektresch Dréit mat elektresche Schinnen ersat ginn, wéi z. B. am Gemmenicher Tunnel.

Eng franséisch Z27500 ënner enger 25.000 V Catenaire

Uewen um Gefier ass e Pantograph dee widder der Catenaire schläift an doduerch déi néideg elektresch Energie op d'Steier- an Undriffselementer weiderleet.

Allgemenges

• D'Wuert Catenaire kennt vum laténgeschen catenaria, wat eng mathematesch Bezeechnung fir eng Parabole ass, déi no ënnen duerchhänkt.
• Et gëtt Catenairë fir Gläichstroum a fir Wiesselstroum.

Geschicht

 Méi Informatioun doriwwer am Artikel: Elektrifizéierung (Eisebunn).

Profil vum Catenairesdrot

• Déi éischt Catenaire, wéi mer se haut kennen, gouf vun der Firma Siemens 1881 op enger Ausstellung zu Paräis presentéiert.
• Enn 19. Joerhonnert a bis an d'Mëtt vum 20. Joerhonnert ass d'Catenaire op verschiddene Strecken nieft de Schinne verlaf, wéi z. B. bei der Eisebunnsstreck am Maggiadall.
• Flächendeckend si Catenairen eréischt nom Zweete Weltkrich agebaut ginn.
• Zu Lëtzebuerg goufen déi éischt Catenairen 1955 tëscht de Garë Lëtzebuerg a Zoufftgen, respektiv 1956 tëscht der Stad a Klengbetten opgeriicht. Lëtzebuerg war 1956 déi éischt Gare weltwäit wou zwéi verschidde Spannungssystemer funktionéiert hunn.
• Bis 1961 gëtt de Rescht vun de Eisebunnsstrecken am Guttland elektrifizéiert, mat Ausnam vun der Streck Péiteng - Lëtzebuerg, déi 1981 elektrifizéiert gëtt. Eréischt 1993 gëtt d'Nordstreck elektrifizéiert.
• Haut ass Lëtzebuerg nieft der Schwäiz dat eenzegt Land an Europa mat engem bal integral elektrifizéierte Streckennetz. Just 13 km Gleis sinn net elektrifizéiert

Catenaire fir Gläichstroum

Hollännesch Catenaire fir 1500 Volt.

Virdeel: D'Gefierer kënnen déi Gläichspannung direkt benotzte fir de Motor z'alimentéieren; en Transformator ass net néideg.

Nodeel: Wéinst deem relativ héije Stroumverbrauch bei niddreger Spannung geet vill Energie ënnerwee verluer. Fir dat auszegläiche muss den Duerchmiesser vum Catenairesdrot méi grouss sinn an et muss a méi kuerzen Ofstänn agespeist ginn.

Déi maximal Spannung, mat där Motore kënne bedriwwe ginn, läit allgemeng bei 1.500 Volt, dowéinst mussen ënner 3.000 Volt zwéi sou Motoren a Rei bedriwwe ginn.

Haut ass Gläichstroum zwar nach wäit verbreet, gëtt awer bei neien Elektrifizéierunge seele benotzt, well d'Leeschtung méi kleng ass wéi beim Wiesselstroum. A Frankräich, der Belsch an an Holland gëtt haut nëmme méi mat 25.000 Volt Wiesselstroum elektrifizéiert.

Spannungen

Spannung	Land	Asazberäich
600 Volt	Weltwäit	Trammen
750 Volt	Weltwäit	Trammen
1500 Volt	Holland, Süd- an Zentralfrankräich	Eisebunn
3000 Volt	Belsch, Estland, Italien, Lettland, Lëtzebuerg, Moldawien, Polen, Russland, Slowenien, Spuenien an Deeler vun Tschechien	Eisebunn

Catenairë fir Wiesselstroum

Franséisch Wiesselstroumcatenaire fir 25.000 50 Hz.

Däitsch Wiesselstroumcatenaire fir 15.000 16⅔ Hz.

De Rekord-TGV vun 2007 bei enger Vitess vu 574km/h.

Catenairë mat Wiesselstroum verdroe méi héich Spannungen. Wiesselstroumlokomotiven hunn Transformateren oder Thyristoren, déi déi héich Spannung aus der Catenaire an déi fir d'Motoren néideg Spannung vu 1.500 Volt ëmwandelt.

Spannungen

Spannung	Land	Asazberäich
15.000 Volt 16⅔ Hz	Däitschland, Éisträich, Lëtzebuerg (Waasserbëlleg-Grenz), Norwegen, Schwäiz a Schweden	Eisebunn
20.000 Volt 50 Hz	Japan	Eisebunn
25.000 Volt 50 Hz	Bosnien an Herzegowina, Bulgarien, England, Dänemark, Finnland, Frankräich, Griicheland, Kroatien, Lëtzebuerg, Portugal, Litauen, Montenegro, Nordmazedonien, Rumänien, Serbien, Slowakei, Deeler vun Tschechien, Tierkei, Ukrain, Ungarn a Wäissrussland	Eisebunn
50.000 Volt 50 Hz	Kanada, Südafrika	Industriebunnen

Catenairesmauer

De Kontakt tëscht dem Pantograph vun engem Zuch an der Catenaire produzéiert, soubal den Zuch a Beweegung ass, eng mechanesch Schwéngung vum Kontaktdrot, a Form vun enger Sinuswell, déi mat enger Vitess vu knapps ënner 500 km/h vum Pantograph aus fortleeft. De Phenomeen vun der Catenairesmauer trëtt op, wann den Zuch méi séier gëtt wéi déi Well. De Pantograph verléiert dee Moment de Kontakt mat der Catenaire wat zu enger abrupter Ënnerbriechung vun der Sinuswell féiert. Duerno fält d'Catenaire op de Pantograph, wat an der Reegel zu engem Stroumiwwerschlag féiert dee schwéier Schied u béiden Deeler kann hannerloossen.

Bei Vitessen iwwer 500 km/h muss d'Catenaire extreem gespaant ginn, fir ze verhënneren datt sech eng Sinuswell bilt. Well datt awer ëmmer e groussen Opwand ass, deen och net gutt fir d'Material ass, ass e reguläre Betrib iwwer 500 km/h mat den ablacklechen Techniken am Beräich vun der Catenaire net denkbar.

Wëll ënner Gläichstroum Vitessen an deem sensibele Beräich souwéisou net méiglech sinn, ass d'Catenairesmauer e Phenomeen deen et nëmmen ënner Wiesselstroum gëtt.

Catenairespottoen

Typpe vu Pottoen

Portalpottoen an Holland.

D'Catenairespottoe sinn d'Installatiounen un deenen d'Catenaire selwer fixéiert ass. Et gëtt där Pottoen aus Holz, Stol a Bëtong. Wärend hëlze Pottoen nëmmen a Regioune mat akuter Lawinegefor agesat ginn si stole Pottoen an déi aus Bëtong wäit verbreet.

An de Garen an op Strecken déi méi wéi 2 Gleiser hunn, gi Pottoe mat enger queescher Verbindung agebaut, sou datt Portaler entstinn déi manner Plaz brauchen an allgemeng méi stabil si wéi en eenzele Potto. Dowéinst huet déi Technik bei Gläichstroumcatenairen eng laang Traditioun, well do d'Kabele méi schwéier sinn.

Et sief preziséiert datt an der Schwäiz nëmme mat Portaler geschafft gëtt.

Fir Héichvitessstrecken, fir Vitessen iwwer 200 km/h, sinn allerdéngs Portaler net gëeegent, well d'Vibratioune vum Zuch iwwer d'Portaler manner gutt ofgeleet gi wéi iwwer en eenzele Potto.

Isolatoren

Well an enger Catenaire Stroum fléisst, mussen d'Pottoe mat Isolatoren ausgerëscht sinn déi d'Stroumleitungen elektresch vum Potto isoléieren. Et gëtt Isolatoren aus Glas, Keramik a syntheeteschem Material. D'Déckt an d'Zuel vun den Isolatoren hänkt vun der Spannung of déi an der Catenaire leeft.

Spatzboupottoen (Typ Midi) op der Streck Bordeaux-Irun 1500 Volt Gläichstroum. 3000 Volt Gläichstroum-Catenaire vum Hammelspronk zu Klengbetten op der Linn 50 an Direktioun Kap gesinn. LGV-Catenaire op der Linn 3 no der Unterführung vun der Rue des Maçons zu Soumagne

Iwwerbléck vun de Stroumsystemer an Europa

Um Spaweck

Commons: Overhead lines – Biller, Videoen oder Audiodateien