Kelten

Kelten (lat. celtae, galli, gr. keltoi, galatai – déi Daper, déi Eedel) ass vun der Antiquitéit un e Sammelbegrëff fir Volleksgruppen, déi zanter der Eisenzäit duerch Europa an deelweis doriwwer eraus gezu sinn.

D'Kelte ware weeder en homogeent Vollek, nach hu s'eng politesch Eenheet gebilt, nach wousste se vun enger gemeinsamer Identitéit. Awer kulturell a sproochlech (indogermanesch Sproochegrupp) waren d'keltesch Volleksstämm, déi sech vun Irland bis an Anatolien néiergelooss hunn, matenee Famill.

Iwwer siwe Joerhonnerte waren d'Kelte praktesch Här a Meeschter a groussen Deeler vun Europa, bis d'Réimer se verdriwwen an ënnerworf hunn.

Den Herodot seet eis, datt d'Griichen zu engem net genee festgehalene Moment dat deemolegt Europa an dräi Kinnekräicher (Zonen) agedeelt hunn: d'Kinnekräicher vun de Kelten, de Germanen an de Skythen, obwuel déi genannt Gruppen ni als homogeen Vëlker existéiert hunn, a si déi Bezeechnunge selwer mol guer net kannt hunn, mä hir eenzel Stämm oder Clanen no Regiounen, no Plazen, no Mythen oder no hiren Helde genannt hunn.

Éischt Verbindungselementer vun de sougenannte Kelte gëtt et bei der Hallstattkultur, sou genannt no der éisträichescher Stad Hallstatt, wou vill Artefakte fonnt goufen an déi sech ëm d'8. Jh. v. Chr. etabléiert huet. Si huet sech an Europa iwwer d'Gebitt vun den haitege Länner Slowenien, Kroatien, Éisträich, dem nordwestlechen Ungarn, der südwestlecher Slowakei, Tschechien, Süddäitschland, Schwäiz an Ostfrankräich ausgebreet.

Aus der Hallstattkultur ass d'La-Tène-Kultur ervirgaangen (5. Jh. v. Chr.), déi sech séier iwwer hiert Ursprongsgebitt eraus verbreet an hir Virgängerkultur verdrängt huet. D'La-Tène-Kultur huet sech duerch Eruewerungen, Kulturinfluenz a Vëlkerwanderunge bis op d'brittesch Inselen an a Klengasien ausgebreet, wou se Galater genannt goufen. Si waren a Stämm organiséiert déi dacks rivaliséiert hunn an deenen hir Nimm mat de Géigende wou se gelieft hunn, zesummenhoungen, sou wéi d'Arvenner an der Auvergne an d'Helveter an der Schwäiz. No enger Serie vun Néierlagen an de gallesche Kricher (vun 58 bis 51 v. Chr.) hu sech dunn awer all La-Tène-Vëlker de Réimer erginn, bis op déi vun de britteschen Inselen, deenen hir Kultur eréischt am 5. Joerhonnert mat der Evangelisatioun duerch den Hl. Patrick verschwonnen ass.

Méi Informatioun doriwwer am Artikel: Keltescht Lëtzebuerg.

De Rudolf Pörtner schreift a sengem Buch "Bevor die Römer kamen" Follgendes iwwer d'Kelten: "Als Vollek sinn d'Kelte bis op e puer Reschter ënnergaangen, mä hiert Temperament schaimt a brodelt an eis weider. Hir Onrou, hire Liichtfank, hir Erfindungskraaft, hiert musescht Genie, hiren Individualismus, hiert politescht Onverméigen, hir stänneg Roserei, hiren éiwegen Zodi, hir Krichsloscht, hir Freed um gudde Liewen - dat alles mécht bis haut en Deel vum europäesche Wiesen aus!"

Op de Westränner vun de britteschen Inselen an um Wutz vun der Bretagne gëtt et haut nach iwwer eng Millioun Leit déi inselkeltesch Sprooche schwätzen.

Bekannt Plazen

Alésia an der Bourgogne, bekannt wéinst der Schluecht vun Alésia no där de Vercingetorix vun de Réimer gefaange geholl gouf
Bibracte, d'Haaptstad vum Stamm vun den Heduer
Mormont, eng Kopp an der Schwäiz a keltesch Kultplaz
Heuneburg, kelteschen Zentrum op der ieweschter Donau
Glauberg, en Oppidum aus der Hallstattzäit deen 1990 entdeckt gouf
Dürrnberg, eng Uertschaft an Éisträich an eng vun de wichtegste Plaze wou keltesch Artefakte fonnt goufen
Heiligenberg, eng Kopp bei Heidelberg

Kuckt och

Literatur

Pörtner, Rudolf. Bevor die Römer kamen  : Städte und Stätten deutscher Urgeschichte. Bindlach: Gondrom, 1993. Print.
Pauly, Michel. Geschichte Luxemburgs. 2., überarb. Aufl. München: C.H. Beck, 2013. Print.

Um Spaweck

Commons: Kelten – Biller, Videoen oder Audiodateien

(fr) oppida.org, Premières villes au nord des Alpes, europäesche Projet op der Websäit vun der Universitéit Stroossbuerg
(de) kelten-info-bank.de, privat Websäit