Sonnenänleche Stär

E sonnenänleche Stär ass e Stär, dee wéinst senger Gréisst, Liichtkraaft, Spektralklass oder jee no Kontext a weidere Parameteren der Sonn gläicht. De Begrëff gëtt an der englescher Fachsprooch méi prezis mat den dräi Attributer: solar-type, solar analog a solar twin ausgedréckt, woubäi déi an där Reiefolleg opgezielt Stäreparametere par Rapport zur Sonn vu vir no hanne méi no leien. D'Observatioun vu sou Stären ass fir d'Versteesdemech vun de Sonneneegeschaften am Verglach zu anere Stären (an ëmgekéiert) wichteg, speziell fir Parameteren déi bei der Sonn iwwer Moossmethoden zougänglech sinn, an déi bei anere Stären net méiglech sinn.

Solar-type stars

D'Sonn (lénks) verglach mam manner groussen a manner aktiven Tau Ceti (riets)

Solar-type stars sinn Haaptreiestäre mat engem B-V-Farbindex tëscht 0,48 an 0,80 (Sonn: 0,65).

Sou Stären hunn normalerweis eng héich Korrelatioun a Funktioun vun hirer Rotatiounsdauer, der Aktivitéit vun hirer Chromosphär (z. B. H- a K-Emissiounslinne vum Calcium), an der koronarer Aktivitéit (z. B. am Röntgenberäich). Well sou Stäre wärend der Zäit wou se zur Haaptrei gehéieren, enger Ofbremsung vun hirer Rotatioun ënnerleien, léisst sech aus de genannte Parameteren hiren Alter schätzen. De Mamajek an den Hillenbrand (2008) hunn op déi Aart a Weis den Alter fir 108 Haaptreiestären am Spektralklasseberäich F8V–K2V an engem Distanzberäich vun 16 pc op Basis vun hirer Chromosphären-Aktivitéit (H- a K-Emissiounslinne vum Kalzium) ofgeschat.

An der Tabell sinn d'Ofwäichunge vun de fir déi follgend Lëscht notéiert Krittäre faarweg gezeechent.

Auswiel vu *solar-type stars* am Distanzberäich vu 50 Liichtjoer (15,4 pc)
Stär	Koordinaten		Distanz LJ	Klass	Temperatur K	Metallizitéit dex
Stär	Rektaszensioun	Deklinatioun	Distanz LJ	Klass	Temperatur K	Metallizitéit dex
Tau Ceti	01^h 44^m 04,1^s	−15° 56' 15"	11,9	G8V	5344	−0,52
40 Eridani A	04^h 15^m 16,3^s	−07° 39' 10"	16,5	K1V	5126	−0,31
82 Eridani	03^h 19^m 55,7^s	−43° 04' 11,2"	19,8	G8V	5338	−0,54
Delta Pavonis	20^h 08^m 43,6^s	−66° 10' 55"	19,9	G8IV	5604	+0,33
HR 7722	20^h 15^m 17,4^s	−27° 01' 59"	28,8	K0V	5166	−0,04
Gliese 86 A	02^h 10^m 25,9^s	−50° 49' 25"	35,2	K1V	5163	−0,24
54 Piscium	00^h 39^m 21,8^s	02"	36,1	K0V	5129	+0,19
V538 Aurigae	05^h 41^m 20,3^s	+53° 28' 51,8"	39,9	K1V	3500–5000	−0,20
HD 14412	02^h 18^m 58,5^s	−25° 56' 45"	41,3	G5V	5432	−0,46
HR 4587	12^h 00^m 44,3^s	−10° 26' 45,7"	42,1	G8IV	5538	0,18
HD 172051	18^h 38^m 53,4^s	−21° 03' 07"	42,7	G5V	5610	−0,32
72 Herculis	17^h 20^m 39,6^s	+32° 28' 04"	46,9	G0V	5662	−0,37
HD 196761	20^h 40^m 11,8^s	−23° 46' 26"	46,9	G8V	5415	−0,31
Ny² Lupi	15^h 21^m 48,1^s	−48° 19' 03"	47,5	G4V	5664	−0,34

Solar analog stars

Déi Stären déi hei opgelëscht sinn, gläiche photometresch eiser Sonn an entsprieche follgende Krittären:

Uewerflächentemperatur wéi d'Sonn ± 500 K, d. h. ongeféier 5200–6300 K.
Metallizitéit 50–200 % (± 0,3 dex) am Verglach zu eiser Sonn, d. h. fir eng protoplanetar Scheif kann eng vergläichbar Gréisst vu Stëbs fir d'Bildung vu Planéite wéi bei der Sonn ugeholl ginn.
Et si keng no stellar Begleeder (Ëmlafzäit 10 Deeg oder manner) bekannt. Sou Begleeder géife méi eng grouss stellar Aktivitéit bewierken.

An der Tabell sti Stären am Distanzberäich vu 50 Liichtjoer, déi net an der Tabell vun de Solar twins opgezielt sinn:

Auswiel vu *solar analog stars* am Distanzberäich vu 50 Liichtjoer
Stär	Koordinaten		Distanz LJ	Klass	Temperatur K	Metallizitéit dex
Stär	Rektaszensioun	Deklinatioun	Distanz LJ	Klass	Temperatur K	Metallizitéit dex
Alpha Centauri A	14^h 39^m 36,5^s	−60° 50' 02"	4,37	G2V	5847	+0,24
Alpha Centauri B	35,0^s	−60° 50' 14"	4,37	K1V	5316	+0,25
70 Ophiuchi A	18^h 05^m 27,3^s	+02° 30' 00"	16,6	K0V	5314	−0,02
Sigma Draconis	19^h 32^m 21,6^s	+69° 39' 40"	18,8	K0V	5297	−0,20
Eta Cassiopeiae A	00^h 49^m 06,3^s	+57° 48' 55"	19,4	G0V	5941	−0,17
107 Piscium	42^m 29,8^s	+20° 16' 07"	24,4	K1V	5242	−0,04
Beta Canum Venaticorum	12^h 33^m 44,5^s	+41° 21' 27"	27,4	G0V	5930	−0,30
61 Virginis	13^h 18^m 24,3^s	−18° 18' 40"	27,8	G5V	5558	−0,02
Zeta Tucanae	00^h 20^m 04,3^s	−64° 52' 29"	28,0	F9,5V	5956	−0,14
Chi¹ Orionis A	05^h 54^m 23,0^s	+20° 16' 34"	28,3	G0V	5902	−0,16
Beta Comae Berenices	13^h 11^m 52,4^s	+27° 52' 41"	29,8	G0V	5970	−0,06
HR 4523 A	11^h 46^m31,1^s	−40° 30' 01"	30,1	G5V	5629	−0,29
61 Ursae Majoris	11^h 41^m 03,0^s	+34° 12' 06"	31,1	G8V	5483	−0,12
HR 4458 A	11^h 34^m 29,5^s	−32° 49' 53"	31,1	K0V	5629	−0,29
HR 511	01^h 47^m 44,8^s	+63° 51' 09"	32,8	K0V	5333	+0,05
Alpha Mensae	06^h 10^m 14,5^s	−74° 45' 11"	33,1	G5V	5594	+0,10
Zeta¹ Reticuli	03^h 17^m 46,2^s	−62° 34' 31"	39,5	G3–5V	5733	−0,22
Zeta² Reticuli	03^h 18^m 12,8^s	−62° 30' 23"	39,5	G2V	5843	−0,23
55 Cancri	08^h52^m 35,81^s	+28° 19' 51"	40,3	G8V	5235	+0,25
HD 69830	08^h 18^m 23,9^s	−12° 37' 56"	40,6	K0V	5410	−0,03
HD 10307	01^h 41^m 47,1^s	+42° 36 ' 48"	41,2	G1.5V	5848	−0,05
HD 147513	16^h 24^m 01,3^s	−39° 11' 35"	42,0	G1V	5858	+0,03
58 Eridani	04^h 47^m 36,3^s	−16° 56'04"	43,3	G3V	5868	+0,02
Ypsilon Andromedae A	01^h 36^m 47,8^s	+41° 24' 20"	44,0	F8V	6212	+0,13
HD 211415 A	22^h 18^m 15,6^s	−53° 37' 37"	44,4	G1–3V	5890	−0,17
47 Ursae Majoris	10^h 59^m 28,0^s	+40° 25' 49"	45,9	G1V	5954	+0,06
Alpha Fornacis A	03^h 12^m 04,3^s	−28° 59' 21"	46,0	F8IV	6275	−0,19
Psi Serpentis A	15^h 44^m 01,8}}	+02° 30' 55"	47,9	G5V	5636	−0,03
HD 84117	09^h 42^m 14,4^s	−23° 54' 56"	48,5	F8V	6167	−0,03
HD 4391	00^h 45^m 45,6}}	−47° 33' 07"	48,6	G3V	5878	−0,03
20 Leonis Minoris	10^h 01^m 00,7^s	+31° 55' 25"	49,1	G3 V	5741	+0,20
Ny Phoenicis	01^h 15{{m]] 11,1^s	−45° 31' 54"	49,3	F8V	6140	+0,18
51 Pegasi	22^h 57^m 28,0^s	+20° 46' 08"	50,9	G2,5IVa	5804	+0,20

Solar twins

Déi follgend opgelëscht Stären entsprieche ganz oder haaptsächlech follgenden enkgefaasste Krittären (Ofwäichunge sinn an der Tabell faarweg gezeechent):

Uewerflächentemperatur wéi d'Sonn ± 50 K, d. h. zirka 5720–5830 K.
Metallizitéit 89 bis 112 % (± 0,053 dex) am Verglach zu der Sonn, d. h. fir eng protoplanetar Scheif kann eng änlech Gréisst vu Stëbs fir d'Bildung vu Planéite wéi bei der Sonn ugeholl ginn.
De Stär gehéiert net zu engem Méifachstäresystem.
De Stärenalter entsprécht deem vun der Sonn ± 1 Milliard Joer, d. h. ongeféier 3,5–5,6 × 10⁹ Joer.

Auswiel vu bekannte *solar twins*
Stär	Koordinaten		Distanz LJ	Klass	Temperatur K	Metallizitéit dex	Alter in 10⁹ J.
Stär	Rektaszensioun	Deklinatioun	Distanz LJ	Klass	Temperatur K	Metallizitéit dex	Alter in 10⁹ J.
Sonn	—	—	0,00	G2V	5778	+0,00	4,6
18 Scorpii	16^h 15^m 37,3^s	−08° 22' 06"	45.1	G2Va	5835	+0,04	4,2
HD 44594	06^h 20^m 06,1^s	−48° 44' 29"	84	G3V	5840	+0,15	4,1
HD 195034	20^h 28^m 11,8^s	+22° 07' 44"	92	G5	5760	−0,04	5,1
HD 138573	15^h 32^m 43,7^s	+10° 58' 06"	101	G5IV–V	5710	−0,03	7,8
HD 142093	15^h 52^m 00,6^s	+15° 14' 09"	103	G2V	5841	−0,15	5,0
HD 98618	11^h 21^m 29,1^s	+58° 29' 04"	126	G5V	5851	+0,03	4,7
HD 143436	16^h 00^m 18,8^s	+00° 08' 13"	141	G0	5768	+0,00	3,8
HD 129357	14^h 41^m 22,4^s	+29° 03' 32"	154	G2V	5749	−0,02	8,2
HD 133600	15^h 05^m 13,2^s	+06° 17' 24"	171	G0	5808	+0,02	6,3
HD 101364	11^h 40^m 28,5^s	+69° 00' 31"	217	G5V	5783	+0,01	5,4

Sonnenänlechkeet

D'Sonnenänlechkeet vun engem Stär gëtt geleeëntlech och doduerch beschriwwen datt e vun engem Planéit, deen der Äerd gläicht, an der habitabler Zon ëmkreest ka ginn. Dofir gi follgend Parameter beuecht:

De Stär ass en op d'mannst 3 Milliarden alen Haaptreiestär. Dat entsprécht enger ieweschter Grenz fir d'Mass vun zirka 1,5 Sonnemassen, entspriechend enger Spektralklass F5V. Sou Stäre kënnen um Enn vun hirer Haaptreienexistenz eng absolut Hellegkeet vu bis zu 2,5^M erreechen (8,55-fach Sonnenhellegkeet).
De Stär ass kee verännerleche Stär. Idealerweis gëtt eng Variabilitéit vu manner wéi 1 % virausgesat, praktesch ass eng Grenz vun 3 % entspriechend der Genauegkeet vun de benotzbaren Daten. A Méifachstäresystemer mat enger héich exzentrescher Ëmlafbunn vun engem Begleetstär ass och déi doduerch bedéngt verännerlech Stralungsintensitéit an der habitabler Zon ze beuechten.
Déi habitabel Zon muss dynamesch stabil sinn. Fir äerdänlech Planéiten a Méifachstäresystemer mat dräi oder méi Stären ass d'Warscheinlechkeet kleng, datt hir Ëmlafbunne laangfristeg stabil sinn (wärend bei Duebelsystemer Ëmlafbunnen ëm ee Partner (S-Typ) oder awer ëm eng enk Stärekoppel ganz (P-Typ) stabil ka sinn). Och exzentresch Jupitere kënnen d'Ëmlafbunne vu Planéiten an der habitabeler Zon veränneren.

E Beispill fir sou e Stär ass den HD 70642.

Kuckt och

Portal Astronomie