Resumé

en: see Image:Nederlandgodsdienst1849-en.PNG

de: siehe Image:Nederlandgodsdienst1849-de.PNG

nl: Gegevens in de kaart zijn afkomstig van de volkstellingsuitslagen, te vinden op www.volkstellingen.nl De kaart zelf is eigen werk.

Op gemeenteniveau is telkens met een kleur weergegeven welke godsdienstgroep er de meerderheid heeft: rood voor protestants, groen voor katholiek. Is deze meerderheid groter dan 66,66% (= 2/3 van de bevolking), dan is een donkere kleur gebruikt; is de meerderheid tussen de 50,0% en 66,66%, dan is een lichte kleur gebruikt. Er zijn zeven gemeenten blauw gekleurd: hier is geen van beide groepen in de meerderheid. In zes gemeenten zijn beide groepen ongeveer of precies even groot: Avenhorn (NH), Mijdrecht (Ut), Oegstgeest (ZH), Oudwulven (Ut), Portengen (Ut) en Stad Delden (Ov). De gemeente Tempel (ZH) is onbevolkt en daarom eveneens blauw gekleurd.

Ter aanvulling zijn ook de godsdienstenclaves weergegeven, allemaal katholiek in protestants gebied, voor zover deze niet blijken uit de (lichtere) kleur van de gemeente. Als enclave wordt beschouwd een dorp of groep van dorpen/buurtschappen volledig omringd door andersgodsdienstig gebied, met zelf in meerderheid een afwijkende godsdienst. Er zijn dertien enclaves weergegeven: in Groningen Kloosterburen / Den Hoorn; in Friesland Bakhuizen, Blauwhuis e.o., Buren (op Ameland), Roodhuis e.o. en Sint Nicolaasga; in Drenthe De Maten, Nieuw-Schoonebeek, Steenwijksmoer e.o., Zandberg en Zorgvlied; in Overijssel Slagharen; in Zuid-Holland Achthuizen e.o. (op Goeree-Overflakkee). Dorpen die weliswaar in de eigen gemeente afwijken qua godsdienst, maar grenzen aan of in de buurt liggen van een gebied dat dezelfde godsdienst heeft, zijn niet weergegeven. Uitzondering vormen Nieuw-Schoonebeek en De Maten, die weliswaar grenzen aan katholiek gebied in Duitsland, maar toch zijn weergegeven omdat Duitsland buiten de kaart valt. Na 1849 zijn in het zuidoostelijk veengebied van Drenthe, hoofdzakelijk door immigratie uit Duitsland, nog een aantal in meerderheid katholieke dorpen ontstaan: Barger-Compascuum, Barger-Oosterveld, Klazienaveen-Noord, Weiteveen en Zwartemeer.

Al met al bieden de volkstellinggegevens van 1849, doordat onkerkelijkheid toen nog haast niet bestond, een mooi overzicht van de godsdienstige achtergrond van de verschillende gemeenten en streken in Nederland. Duidelijk zichtbaar is de godsdienstgrens die dwars door Nederland van zuidwest naar oost loopt (grotendeels te herleiden tot de bestandsgrens tijdens het Twaalfjarig Bestand, 1609 - 1621), maar ook opvallend is het gemengde karakter van grote delen van Noord- en Zuid-Holland en Utrecht. De katholieken zijn hier, net als in de enclaves, nakomelingen van hen die tijdens de Reformatie vasthielden aan het 'oude geloof'.

Lizenz

I, Dimitri, deen d'Auteursrechter vun dësem Wierk huet, verëffentlechen et ënner dëse Lizenzen:

Et ass erlaabt, dëse Fichier ënner de Bedingunge vun der GNU-Lizenz fir fräi Dokumentatioun, an der Versioun 1.2 oder enger spéiderer Versioun, verëffentlecht vun der Free Software Foundation, ze kopéieren, ze verbreeden an/oder zu modifizéieren, ouni onverännerlech Abschnitter, Ëmschlagtext virdrun, Ëmschlagtext hannendrun. De kompletten Text vun der Lizenz ass am Kapitel GNU-Lizenz fir fräi Dokumentatioun ze gesinn.http://www.gnu.org/copyleft/fdl.htmlGFDLGNU Free Documentation Licensetruetrue

	Dëse Fichier ass ënner der Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported Lizenz disponibel.
	Attributioun: I, Dimitri
	Dir kënnt: D'Wierk deelen – kopéieren, verdeelen a weiderginn D'Wierk kombinéieren – adaptéieren Ënner dëse Konditiounen: Attributioun – Dir musst appropriéiert Informatiounen iwwer den Auteur uginn, e Link op d'Lizenz maachen, an uginn ob Ännerunge gemaach goufen. Dës Informatioune kënnen op eng räsonabel Manéier gi ginn, awer ouni datt den Androck entsteet datt deen deen d'Lizenz ginn huet Iech oder Är Benotzung approuvéiert oder ënnerstëtzt. ënner deselwechte Bedingunge weiderginn – Wann Dir dëst Wierk ännert, transforméiert oder dorop opbaut, dierft Dir dat Wierk, dat doraus entsteet, nëmmen ënner der selwechter oder enger kompatibeler Lizenz, verbreeden.
	Dës Lizenz-Markéierung gouf bei dëse Fichier dobäigesat als Deel vun der GFDL Lizenz-Aktualisatioun.http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/CC BY-SA 3.0Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0truetrue

Dëse Fichier ass ënner der Creative Commons Attribution 2.5 Generic Lizenz disponibel.

Attributioun: I, Dimitri

Dir kënnt:

• D'Wierk deelen – kopéieren, verdeelen a weiderginn
• D'Wierk kombinéieren – adaptéieren

Ënner dëse Konditiounen:

• Attributioun – Dir musst appropriéiert Informatiounen iwwer den Auteur uginn, e Link op d'Lizenz maachen, an uginn ob Ännerunge gemaach goufen. Dës Informatioune kënnen op eng räsonabel Manéier gi ginn, awer ouni datt den Androck entsteet datt deen deen d'Lizenz ginn huet Iech oder Är Benotzung approuvéiert oder ënnerstëtzt.

https://creativecommons.org/licenses/by/2.5CC BY 2.5 Creative Commons Attribution 2.5 truetrue

Dir kënnt d'Lizenz vun Ärer Wiel eraussichen.