2009

◄ | 20. Joerhonnert | 21. Joerhonnert    
◄◄ | ◄ | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | ► | ►►

Dës Säit befaasst sech mam Joer 2009.

D'Joer 2009 huet op engem Donneschdeg ugefaangen.

Evenementer

D'Eurozon 2009

Europa

• 01. Januar: D'Slowakei trëtt der Eurozon bei a féiert den Euro als Wärung an.
• 27. Januar: An Island trëtt déi konservativ-sozialdemokratesch Regierung ënner dem Geir Haarde no deeglaange Protester géint hir Aart a Weis, mat der Finanzkris ëmgaangen ze sinn, zeréck. D'Jóhanna Sigurðardóttir gëtt den 1. Februar nei Premierministesch.
• 08. Februar: Bei de Wale fir de Liechtensteinesche Landtag (Parlament) gewënnt d'Vaterländische Union (VU); de Klaus Tschütscher gëtt de 25. Mäerz Ministerpresident.
• 12. Mäerz: De Valdis Dombrovskis gëtt neie Premierminister a Lettland.
• 24. Mäerz: Déi tschechesch Regierung ënner dem Mirek Topolánek, déi d'EU-Presidence huet, trëtt no engem Mësstrauensvott am tschechesche Parlament zeréck. Den 8. Mee iwwerhëlt d'Regierung vum Jan Fischer iwwerganksméisseg d'Amtsgeschäfter.
• 29. Mäerz: D'Awunner vu Mayotte stëmmen dofir, datt d'Insel 2011 e franséischt Departement soll ginn.
• 01. Abrëll: Albanien a Kroatie gi Member vun der NATO.
• 05. Abrëll: De Gjorge Ivanov gewënnt am zweeten Tour d'Presidentschaftswalen a Mazedonien.
• 05. Abrëll: Den Ivan Gašparovič gëtt am zweeten Tour bei de Presidentschaftswalen an der Slowakei erëmgewielt.
• 05. Abrëll: Bei de Parlamentswalen a Moldawien gewënnt d'Kommunistesch Partei (Partidul Comuniştilor din Republica Moldova) ënner dem Vladimir Voronin mat ronn 60 % vun de Sëtz. Well keng grouss genuch Majoritéit do ass, fir en neie President ze wielen, gëtt d'Parlament nees opgeléist.
• 05. Abrëll: An Dänemark gëtt de Lars Løkke Rasmussen Premierminister, nodeem den Anders Fogh Rasmussen Generalsekretär vun der NATO gouf.
• 06. Abrëll: Bei engem Äerdbiewen an Abruzzen (Italien), ronderëm d'Stad L'Aquila, stierwe bal 300 Mënschen, ronn 40.000 verléieren hiert Doheem.
• 14. Abrëll: De Gordon Bajnai gëtt nom Récktrëtt vum Ferenc Gyurcsány zum ongresche Premierminister ernannt.
• 17. Mee: D'Dalia Grybauskaitė gëtt mat 69 % vun de Stëmmen zur Presidentin a Litauen gewielt.
• 23. Mee: Den Horst Köhler gëtt a sengem Amt vum Däitsche Bundespresident confirméiert.
• 4. – 7. Juni: Wale fir d'Europäescht Parlament 2009 a 27 EU-Memberstaaten.
• 05. Juni: De Jaume Bartumeu gëtt zum Premierminister vun Andorra ernannt.
• 28. Juni: Parlamentswalen an Albanien.
• 05. Juli: Bei de Parlamentswalen a Bulgarien gewënnt déi oppositionell GERB-Partei vum Bojko Borissow at knapps 40 % vun de Stëmmen.
• 06. Juli: D'Jadranka Kosor gëtt, nom Récktrëtt vum Ivo Sanader, Regierungscheffin a Kroatien.
• 13./14. September: Bei de Parlamentswalen an Norwegen behält d'rout-rout-gréng Koalitioun ënner dem Jens Stoltenberg d'Majoritéit, si kritt 86 Sëtz.
• 25. September: Moldawien: Déi aus den Neiwalen am August ervirgaange Regierung ënner dem Premierminister Vlad Filat gëtt vereedegt.
• 27. September: Bei de Parlamentswalen an Däitschland gëtt d'CDU-CSU déi stäerkst Partei, d'SPD verléiert staark an d'FDP an Die Linke gewanne Stëmme bäi.
• 27. September: Bei de Parlamentswalen a Portugal bleift dem Premier José Sócrates seng Partido Socialista 96 vun 226 Sëtz stäerkst Partei, verléiert awer hir absolut Majoritéit.
• 01. Oktober: Grënnung vun der Europapartei Allianz vun den Europäesche Konservativen a Reformisten
• 02. Oktober: Beim 2. Referendum an Irland iwwer den Traité vu Lissabon stëmmen 67,1 % vun de Wieler fir den Traité.
• 04. Oktober: D'Parlamentswalen a Griicheland gi vun der sozialistescher PASOK gewonnen, de 6. Oktober gëtt déi nei Regierung ënner dem Giorgos Andrea Papandreou vereedegt.
• 28. Oktober: Déi nei däitsch CDU-CSU-FDP-Koalitiounsregierung ënner der Angela Merkel als Kanzlerin gëtt vereedegt.
• 01. Dezember: Den Traité vu Lissabon trëtt a Kraaft, nodeem en den 3. November mat Tschechie vun alle 27 Memberstaate ratifizéiert gi war.
• 06. Dezember: Bei de Presidentschaftswalen a Rumänien gëtt den Traian Băsescu knapps erëmgewielt.

Lëtzebuerg

• 01. Januar: D'Chéques-services ginn agefouert, fir Kannerbetreiung baussent de Schoulstonnen.
• 12. Mäerz: Verfassungsännerung (Art. 34): De Groussherzog promulgéiert just nach Gesetzer, a brauch se net méi ze sanktionéieren.
• 07. Juni: Wale fir d'Chamber a fir d'Europäescht Parlament. Bei de Chamberwale kritt d'CSV 26 Sëtz (+2), d'LSAP der 13 (-1), d'DP 9 (-1), déi Gréng 7 (+/-0), d'ADR 4 (-1), déi Lénk 1 (+1) an d'KPL (0) an d'Biergerlëscht (/) kee Sëtz. Bei den Europawale ginn 3 Sëtz un d'CSV; d'LSAP, d'DP an déi Gréng hu jee 1.
• 23. Juli: D'Regierung Juncker-Asselborn II, wéi déi virdrun eng Koalitioun aus CSV an LSAP, gëtt vereedegt.

Afrika

• 11. Februar: De Morgan Tsvangirai gëtt neie Premierminister an Simbabwe.
• 02. Mäerz: De President vu Guinea-Bissau, João Bernardo Vieira, gëtt bei engem Militärputsch erschoss.
• 18. Mäerz: den Andry Rajoelina autoproklaméiert sech President vu Madagaskar, nodeem de Marc Ravalomanana den Dag virdrun zeréckgetruede war an d'Muecht engem "militäreschem Directoire" iwwerdroen hat.
• 09. Mee: De Jacob Zuma gëtt zum neie President vu Südafrika vereedegt, nodeem en de 6. Mee vum Parlament an dës Funktioun gewielt gouf.
• 03. September: Den Ali Bongo gewënnt d'Presidentschaftswalen am Gabun.
• 08. September: De Malam Bacai Sanhá gëtt neie President vu Guinea-Bissau.
• 29. November: Den Obiang Nguema gëtt zum President vun Equatorialguinea erëmgewielt.

De Barack Obama

Arabesch Staaten an Afrika

• 11. Abrëll: Den Abdelaziz Bouteflika gëtt als President vun Algerien erëmgewielt.
• 25. Oktober: Presidentschafts- a Legislativwalen a Marokko, de Zine el-Abidine Ben Ali gëtt erëmgewielt.

Amerika

USA

• 20. Januar: De Barack Obama gëtt zum 44. President vun den USA vereedegt.
• 31. Januar: D'USS Kitty Hawk (CV-63) de leschten net-atomare Fligerdréier vun der US-Navy gëtt no 48 Joer ausser Déngscht gestallt.
• 01. Juni: Den amerikaneschen Autosconstructeur General Motors deklaréiert sech a Faillite.

Mëttel- a Südamerika

• 15. Mäerz: De Mauricio Funes gëtt zum neie Staatspresident vun El Salvador gewielt. Hien trëtt den 1. Juni säin Amt un.
• 01. Juni: Den Air France Fluch 447 mat 228 Leit u Bord fält tëscht Rio a Paräis an den Atlanteschen Ozean erof.
• 28. Juni: Militärputsch an Honduras géint de Staatspresident Manuel Zelaya.
• 05. Juli: A Mexiko gewënnt déi oppositionell Partei vun der institutionaliséierter Revolutioun (PRI) d'Parlamentswalen.
• 06. Dezember: Den Evo Morales gëtt zum President vu Bolivien erëmgewielt.

Asien

• 03. Abrëll: De Najib Tun Razak gëtt President vu Malaysia.
• 09. Abrëll: Parlamentswalen an Indonesien.
• 16., 22., 23. an 30. Abrëll; 7. an 13. Mee: Parlamentswalen an Indien, déi vun der UPA, enger Koalitioun ënner der Féierung vun der Kongresspartei gewonne gëtt.
• 13. Juni: De Mahmoud Ahmadinejad gëtt zum Gewënner vun de Presidentschaftswalen am Iran deklaréiert; den ënnerleeënen Oppositiounsleader Mir-Hossein Mussawi kontestéiert déi Victoire; et kënnt an den Deeg duerno zu Masseprotester zu Teheran an an anere Stied, déi bluddeg ënnerdréckt ginn.
• 30. August: D'Demokratesch Partei vu Japan mam Yukio Hatoyama gewënnt d'Parlamentswalen a Japan a léist domat d'Liberal-Demokratesch Partei of, déi zanter dem Enn vum 2. Weltkrich un der Regierung war.
• 30. September: Bei engem Äerdbiewen op der indoneesescher Insel Sumatra an engem Nobiewen, deen Dag drop, kommen iwwer 1100 Leit ëm d'Liewen.

Ozeanien & Pazifik

• 02. September: De Iolu Abil gëtt zum President a Vanuatu ernannt.

Noen Osten

• 10. Februar: Parlamentswalen an Israel.
• 01. Abrëll: De Benjamin Netanjahu gëtt neie Regierungschef an Israel.

Antarktis

• 25. Februar: Eng international Ekipp vu Wëssenschaftler gëtt bekannt, datt se fäerdeg si mat dem Opmoosse vun de Gamburtsev-Bierger déi komplett ënner dem Äis verstoppt sinn.

Konscht a Kultur

• Linz a Vilnius sinn Europäesch Kulturhaaptstied.

Literatur

• Servais-Präis fir dem Pol Sax säin U5.
• Concours littéraire national 2009 fir der Ela Baumann hire Libretto Riesenangst und Mäuseherz.

Musek

• 12. Mee–16. Mee: Den Alexander Rybak gewënnt fir Norwegen mam Lidd Fairytale de 54. Eurovision Song Contest zu Oslo.

Kino

• Slumdog Millionnaire vum Dany Bole gewënnt den Oscar fir de beschte Film.
• Séraphine vum Martin Provost gewënnt de César fir de beschte Film.
• Das weiße Band vum Michael Haneke gewënnt d'Gëlle Palm bei den 62. Filmfestspiller vu Cannes.

Lëtzebuerg

• 04. Dezember: De 4. Lëtzebuerger Filmpräis geet un dem Jean-Claude Schlim säin House of Boys (bescht Fictioun) an dem Andy Bausch säin Entrée d'artistes (beschten Documentaire).

Wëssenschaft an Technik

• Internationaalt Joer vun der Astronomie

Ekonomie

• 12. November: Iberia a British Airways kënnegen un, ze fusionéieren.

Sport

• Den F91 Diddeleng gewënnt fir d'fënneft Kéier hannereneen d'Foussballchampionnat an och d'Coupe de Luxembourg.
• 28. Mäerz: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der Stad Lëtzebuerg, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:4 géint Lettland.
• 01. Abrëll: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Riga, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:2 géint Lettland.
• Den Andy Schleck gëtt Sportler, d'Liz May Sportlerin vum Joer.
• Den Alberto Contador gewënnt den Tour de France 2009; den Andy Schleck gëtt Zweeten.
• 12. August: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der Stad Lëtzebuerg 0:1 géint Litauen.
• 05. September: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp spillt zu Chisinau, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:0 géint Moldawien.
• 09. September: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Ramat Gan, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:7 géint Israel.
• 10. Oktober: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der Stad Lëtzebuerg, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:3 géint Schwäiz.
• 14. Oktober: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Athen, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 1:2 géint Griicheland. Och de Gol fir d'Lëtzebuerger gouf vun engem griichesche Spiller geschoss (Selbstgol).
• 14. November: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp spillt an der Stad Lëtzebuerg 1:1 géint Island.De Gol fir d'Lëtzebuerger huet de Kim Kintziger geschoss.

Gestuerwen

• 0Roger Meyrath, lëtzebuergesche Moler.
• 01. Januar: Johannes Mario Simmel, éisträichesche Schrëftsteller.
• 01. Januar: Helen Suzman, südafrikanesch Politikerin.
• 02. Januar: Inger Christensen, dänesch Schrëftstellerin.
• 09. Januar: Dave Dee, englesche Sänger.
• 10. Januar: René Herms, däitschen 800-Meter Leefer.
• 11. Januar: Thierry van Werveke, lëtzebuergesche Schauspiller a Sänger.
• 12. Januar: Claude Berri, franséische Filmregisseur, -produzent a -schauspiller.
• 13. Januar: Patrick McGoohan, US-amerikanesche Filmschauspiller.
• 14. Januar: Ricardo Montalbán, mexikanesche Filmschauspiller.
• 14. Januar: Édouard-Marie Weber, lëtzebuergesche Moler.
• 16. Januar: Andrew Wyeth, US-amerikanesche Moler.
• 17. Januar: Edmund Leopold de Rothschild, englesche Banquier.
• 21. Januar: Charles W. Juels, US-amerikaneschen Amateurastronom.
• 25. Januar: Eleanor Helin, US-amerikanesch Astronomin.
• 27. Januar: John Updike, US-amerikaneschen Auteur.
• 29. Januar: François Villiers, franséische Filmregisseur an Dréibuchauteur.
• 30. Januar: Ingemar Johansson, schweedesche Boxer a Weltmeeschter am Schwéiergewiicht.
• 07. Februar: Marie-Thérèse Kolbach, lëtzebuergesch Molerin.
• 11. Februar: Yvonne Useldinger, lëtzebuergesch Politikerin, Resistenzlerin a Fraerechtlerin.
• 13. Februar: Gianna Maria Canale, italieenesch Filmschauspillerin.
• 18. Februar: Franz Marischka, éisträichesch-brittesche Filmregisseur, Schauspiller an Dréibuchauteur.
• 22. Februar: Howard Zieff, US-amerikanesche Filmregisseur.
• 26. Februar: Ben Heyart, lëtzebuergesche Moler.
• 01. Mäerz: Paolo Maffei, italieeneschen Astronom an Astrophysiker.
• 02. Mäerz: João Bernardo Vieira, Staatspresident vu Guinea-Bissau.
• 06. Mäerz: Jeannot Heinen, lëtzebuergesche Komponist.
• 14. Mäerz: Alain Bashung, franséische Museker.
• 15. Mäerz: Paul Spang, lëtzebuergeschen Historiker.
• 15. Mäerz: Max Jacoby, däitsche Fotograf.
• 29. Mäerz: Maurice Jarre, franséische Filmmusek-Komponist.
• 31. Mäerz: Raúl Alfonsín, argentinesche Politiker a Staatspresident.
• 11. Abrëll: Roger Ludwig, lëtzebuergesche Vëlossportler an Olympionik.
• 14. Abrëll: Maurice Druon, franséischen Auteur a Politiker.
• 18. Abrëll: Jos Bellion, lëtzebuergesche Kanut an Olympionik.
• 19. Abrëll: Philippe Nicaud, franséische Schauspiller a Sänger.
• 22. Abrëll: Ken Annakin, brittesche Filmregisseur.
• 02. Mee: Léopold Reichling, lëtzebuergesche Biolog.
• 20. Mee: Pierre Gamarra, franséischen Auteur.
• 23. Mee: Roh Moo-hyun, südkoreanesche Politiker.
• 30. Mee: Luís Cabral, éischte President vu Guinea-Bissau.
• 01. Juni: Ken Clark, US-amerikanesche Schauspiller.
• 03. Juni: David Carradine, US-amerikanesche Schauspiller.
• 04. Juni: Henri-Jacques Huet, franséische Filmschauspiller.
• 08. Juni: Mathias Ries, lëtzebuergesche Vëlossportler.
• 08. Juni: Omar Bongo, President vum Gabun.
• 08. Juni: Henri Kaudé, lëtzebuergesche Schwëmmer a Sportler op de paralympesche Spiller 1992.
• 22. Juni: Karel Van Miert, belsche Politiker.
• 25. Juni: Farrah Fawcett, US-amerikanesch Schauspillerin.
• 25. Juni: Michael Jackson, US-amerikanesche Museker.
• 30. Juni: Pina Bausch, däitsch Dänzerin a Choreographin.
• 01. Juli: Karl Malden, US-amerikanesche Schauspiller.
• 03. Juli: Fernand Lorang, lëtzebuergeschen Auteur a Lokalhistoriker.
• 04. Juli: Jean-Baptiste Tati-Loutard, kongoleesesche Schrëftsteller.
• 06. Juli: Robert S. McNamara, US-amerikanesche Politiker.
• 19. Juli: Frank McCourt, US-amerikaneschen Auteur.
• 20. Juli: Charles-André Schommer, lëtzebuergeschen Zaldot bei der Operatioun Overlord.
• 25. Juli: Johnny Horne, hollännesch-lëtzebuergesche Museker.
• 25. Juli: Marcel Welter, lëtzebuergesche Foussballspiller an Olympionik.
• 30. Juli: Peter Zadek, däitsche Regisseur.
• 31. Juli: Jean-Paul Roussillon, franséische Schauspiller.
• 01. August: Corazón Aquino, philippinnesch Politikerin.
• 13. August: Les Paul, US-amerikanesche Gittarist a Gittare-Constructeur.
• 18. August: Kim Dae-jung, südkoreanesche Politiker.
• 20. August: Leo Obstbaum, Designer.
• 24. August: Toni Sailer, éisträichesche Schifuerer a Schauspiller.
• 25. August: Edward Kennedy, US-amerikanesche Politiker.
• 27. August: Sergei Michalkow, russeschen Auteur.
• 01. September: René Kartheiser, lëtzebuergesche Schrëftsteller.
• 06. September: Sim, franséische Schauspiller, Komiker a Schrëftsteller.
• 08. September: Aage Niels Bohr, dänesche Physiker.
• 12. September: Norman Ernest Borlaug, US-amerikaneschen Agrarwëssenschaftler a Friddensnobelpräisdréier.
• 13. September: Arnold Laven, US-amerikanesche Filmregisseur a Filmproduzent.
• 14. September: Patrick Swayze, US-amerikanesche Schauspiller, Sänger an Dänzer.
• 16. September: Luciano Emmer, italieenesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
• 19. September: Eduard Zimmermann, däitschen Televisiounsmoderator a Sécherheetsexpert.
• 03. Oktober: Reinhard Mohn, däitschen Entreprener.
• 03. Oktober: Jean Pinchon, franséischen Agronom an Administrateur.
• 04. Oktober: Mercedes Sosa, argentinesch Sängerin.
• 07. Oktober: Irving Penn, US-amerikanesche Fotograf.
• 10. Oktober: Raymond Schummer, lëtzebuergesche Ringer an Olympionik.
• 12. Oktober: Frank Vandenbroucke, belsche Vëlossportler.
• 19. Oktober: Michel Schmitt, lëtzebuergesche Geeschtlechen a Kierchenhistoriker.
• 23. Oktober: Guido Zurli, italieenesche Filmregisseur.
• 26. Oktober: Karl Schaifers, däitschen Astronom.
• 30. Oktober: Claude Lévi-Strauss, franséischen Anthropolog.
• 05. November: Christian Barbier, franséisch-belsche Schauspiller.
• 08. November: Witali Ginsburg, russesche Physiker an Nobelpräisdréier.
• 15. November: Pierre Harmel, belsche Politiker.
• 18. November: Jeanne-Claude, franko-amerikanesch Kënschtlerin.
• 27. November: Jacques Baratier, franséische Filmregisseur.
• 28. November: Tony Kendall, italieenesche Schauspiller.
• 03. Dezember: Richard Todd, brittesche Schauspiller.
• 05. Dezember: Otto Graf Lambsdorff, däitsche Politiker.
• 13. Dezember: Dominique Zardi, franséische Schauspiller, Journalist an Auteur.
• 13. Dezember: Paul Anthony Samuelson, US-amerikaneschen Ekonomist an Nobelpräisdréier.
• 14. Dezember: Nic Klecker, lëtzebuergesche Schrëftsteller a Mënscherechtsaktivist.
• 17. Dezember: Aloyse Raths, lëtzebuergesche Resistenzler.
• 20. Dezember: Hossein Ali Montazeri, iranesche Grouss-Ajatollah.
• 20. Dezember: Brittany Murphy, US-amerikanesch Schauspillerin.
• 23. Dezember: Adri van Westerop, lëtzebuergesch Ëmweltberoderin a Politikerin.
• 24. Dezember: Giulio Bosetti, italieenesche Schauspiller an Theaterregisseur.

Um Spaweck

Commons: 2009 – Biller, Videoen oder Audiodateien